Στά χείλη του ἴσα πού ἄκουγες τά τελευταῖα «Χαίρε» τῶν ἀσίγαστων Χαιρετισμῶν πρός τήν Ἀειπάρθενο Θεοτόκο.

Ιερομόναχος Ευγένιος Διονυσιάτης (1875 - 10 Δεκεμβρίου 1961)

Ο κατά κόσμον Ευάγγελος Παντελεήμονος Λημώνης γεννήθηκε στη Χότσιστα Κορυτσάς της Β. Ηπείρου το 1875. Διετέλεσε δάσκα­λος και ήταν γνώστης άριστος της βυζαντινής μουσικής. Όταν κάποτε οι Τούρκοι θέλησαν να κάψουν ένα ελληνικό σχολείο, αποσόβησε την καταστροφή με την προσευχή του, λέγοντας τους Χαιρετισμούς της Πα­ναγίας. Προσήλθε με ιερό πόθο στη μονή Διονυσίου κι εκάρη μοναχός το 1909. Ως μοναχός διακρίθηκε για την υπακοή του και τη μοναχική του ακρίβεια. Είχε κόψει τελείως το θέλημά του. Συνήθιζε να λέει: «Ο υποτακτικός ουδέν έχει εν τω κόσμω τούτω, ει μη μόνον τον Χριστόν». Έφθασε από την πράξη στη θεωρία. Μετά μία εικοσαετία σκληρών αγώνων στο αυστηρό κοινόβιο του Διονυσίου, όπου έλαβε την κουρά και την ιεροσύνη, έκανε μία τριακονταετία στον Πειραιά, συνεχίζοντας τους αγώνες του και βοηθώντας τους εκεί χριστιανούς.

Ήταν δάσκαλος στην πατρίδα του Βόρειο Ήπειρο. Η μεγάλη του ασκητικότητα, η θυσιαστική αγάπη και η γλυκύτητα του χαρακτήρα του τον έκαναν στοργικό Πνευματικό πατέρα πολλών πιστών.

Αφιλοχρήματος και ακτήμων υπερβολικά, ζούσε πάντα ως φιλοξενούμενος. Ποτέ δεν απέκτησε δική του στέγη. Κοιμόταν ελάχιστα, τον χειμώνα δεν άναβε φωτιά, προσευχόταν θερμά, σιωπούσε ηθελημένα. Όσα χρήματα του έδιναν τα μοίραζε ελεημοσύνη. Συχνά αγρυπνούσε. Διαβάζοντας τους εξορκισμούς έφευγαν τα δαιμόνια, για τη μεγάλη του καθαρότητα και ταπείνωση. Μεγάλη του χαρά οι καθημερινές θείες Λειτουργίες σε εξωκκλήσια ταπεινά. Τον έβλεπαν τα καθαρά μάτια να μην πατά στη γη. Συχνό γεύμα του τα πρόσφορα της προσκομιδής. Το αυστηρό ασκητικό του πρόγραμμα δεν το άφησε μέχρι του τέλους του. Μέσα από τα παλιόρασά του φορούσε βαριά σίδερα, που του είχαν φάει τις σάρκες. Κοιμόταν σε χαμηλό κάθισμα και γι’ αυτό είχε καμπουριάσει. Από τις πορείες και τις μακρές ορθοστασίες είχαν αρχίσει να σαπίζουν τα πόδια του, μα δεν μύριζαν ποτέ άσχημα. Οι φίλοι του τού συνιστούσαν την επίσκεψη σε ιατρούς. Με τη γλυκύτητα που πάντα τον διέκρινε, τους απαντούσε: «Μετά της Άγιας Άννης θα πάω…».

Αγαπούσε υπέρμετρα την Παναγία και την αγία μητέρα της, τη «μάμμη» όλων των Αγιο­ρειτών. Τους Χαιρετισμούς της έλεγε πολλές φορές την ημέρα. Δεν είναι δίχως σημασία που ο θάνατός του ήλθε στο δειλινό της εορτής της Αγίας Άννης.
Το πρωί είχε τελέσει την τελευταία θεία Λειτουργία του. Εξήλθε του ιερού βήμα­τος μετά δακρύων και χαράς. Στο πρόσωπό του έβλεπες όλη τη μακάρια ανάπαυση των πολλών κόπων του. Στα χείλη του ίσα που άκουγες τα τελευταία «Χαίρε» των ασίγαστων Χαιρετισμών προς την Αειπάρθενο Θεοτόκο. Πράγματι, η μητέρα της μητέρας του Παναγία, τον παρέλαβε με τις πρεσβείες της κοντά της. Εκεί που από μικρός προσδοκούσε να κατευθυνθεί και να τερματίσει, ο έτοιμος από καιρό. Καθήμενος στο σκαμνί του και βαστώντας το κομποσχοίνι του τελείωσε τον βίο του οσιακά. Όταν τον σαβάνωσαν οι ιερείς, είδαν τα πληγωμένα πόδια του γεμάτα σκουλήκια και θαύμασαν. Από τον τάφο του έβλεπαν να βγαίνει φως.

Κατά τον Γέροντα Γαβριήλ Διονυσιάτη: «Ευλαβέστατος και άκρως ζηλωτής των πατρίων, μελετηρός εις άκρον, παρά το προβεβηκός της ηλικίας του ελειτούργει καθημερινώς και επ’ εσχάτων ως εκ του γήρα­τος και της ποδαλγίας, καθήμενος επί σκίμποδος προ της αγίας Τραπέζης, διεκρίνετο διά τον θερμουργόν ζήλον του και τον ανιδιοτελή αγώνα του υπέρ της Ορθοδοξίας μας, ως και την κατ’ ιδίαν αγιωτάτην ζωήν του …». Ανεπαύθη εν Κυρίω στις 10.12.1961.

Πήγες – Βιβλιογραφία

Μοναχολόγιον Ιεράς Μονής Διονυσίου. Γαβριήλ Διονυσιάτου αρχιμ., Ευγένιος Ιερομόνα­χος Διονυσιάτης, Αγιορειτική Βιβλιοθήκη 305-306/1962, σσ. 58-59. Χρυσάνθου Αγιαννανίτου ιερομ., Παπα-Ευγένιος ο Διονυσιάτης, Η Αγία Σκέπη 118/1986, σσ. 99-103.

Πηγή: Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου, Μέγα Γεροντικό εναρέτων αγιορειτών του εικοστού αιώνος Τόμος Β΄1956-1983 , σελ. 655-666 , Εκδόσεις Μυγδονία, Α΄ Έκδοσις, Σεπτέμβριος 2011

πηγή/αντιγραφή

https://proskynitis.blogspot.com/2019/12/blog-post_86.ht

ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΕΦΡΑΙΜ ΦΙΛΟΘΕΪΤΟΥ «ΕΑΝ ΣΥΓΧΩΡΗΣΟΥΜΕ, ΘΑ ΣΥΓΧΩΡΗΘΟΥΜΕ»

«Εάν αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο πατήρ υμών ο ουράνιος. εάν δε μη αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, ουδέ ο πατήρ υμών αφήσει τα παραπτώματα υμών» (Ματθ. στ’, 14-15).

Επάνω στη γη κανείς δεν είναι αναμάρτητος. Όλοι είμεθα αμαρτωλοί και ένοχοι σηκώνοντας ο καθένας μας ένα φορτιο από αμαρτιες, πάθη, αδυναμίες, απροσεξίες, οι οποίες έχουν επιβαρύνει τη ζωή μας. Φέρουμε όλοι μας ένα ποινικό με ποικίλες αμαρτιες, βαρειές, ελαφρές, πολλές, λίγες, μηδενός εξαιρουμένου, εκτός του Θεού. Η ζωή μας ολόκληρη συνεχώς παράγει αμαρτιες. Αμαρτάνουμε με τη σκέψι, με τη καρδιά, με όλες τις αισθήσεις τις σωματικές και τις πνευματικές της ψυχής. Σκεφθήτε τι μεγάλη παραγωγή αμαρτιας έχουμε! Όλοι λοιπόν εμείς οι ταλαίπωροι άνθρωποι έχουμε ανάγκη από τη συγχώρησι από το Θεό, από την ακύρωσι όλης αυτής της παραγωγής των αμαρτημάτων.

Και κάθε χριστιανός λογικά σκεπτόμενος για τη σωτηρία του, επιποθεί την καταλλαγή του με το Θεό. Επιθυμεί να συγχωρηθή και να αγαπηθή από το Θεό δια της μετανοίας. Αλλά για να το πετύχη αυτό, να πετύχη την συγγνώμη υπό του Θεού, να πετύχη την συμφιλίωσι μαζί του, πρέπει να τηρήση τον όρο, που ο Χριστός μας μας έθεσε στο Ευαγγέλιό Του: «Εάν συγχωρήσουμε, θα συγχωρηθούμε». Εάν όμως θελήσουμε να αρνηθούμε την συγγνώμη στον πλησίον μας, στον συγγενή μας, στον συνάνθρωπό μας, που ενδεχομένως κάπου μας έφταιξε, εάν αποφεύγουμε να του την δώσουμε, διότι δεν θέλουμε να ταπεινωθούμε, δεν πρόκειται να πάρουμε την συγγνώμη σε καμμιά περίπτωσι από τον Θεό. Όταν φερ’ ειπείν μας ζητάει κάποιος συγγνώμη, εμείς να μη τον αποστραφούμε γυρνώντας αλλού τα μάτια μας, επειδή δεν μπορούμε να τον αντικρύσουμε. Βέβαια, επειδή εμείς είμεθα εμπαθείς και αδύναμοι, τη δύναμι της συγχωρητικότητος πρέπει να τη ζητήσουμε από τον Θεό με την προσευχή. και τότε θα την πάρουμε θετικά.

Όλοι μας θέλουμε και σ’ αυτή τη ζωή και ιδιαίτερα στην άλλη, στη μετά θάνατον, να ιδούμε το πρόσωπο του Θεού ιλαρό, να μη θέλη να μας αποστραφή για τις πολλές μας αμαρτιες. Δεν θέλουμε να ιδούμε τα γαληνά θεία μάτια να μας αποστρέφωνται για τη βρωμερότητά μας. Επιθυμούμε τα μάτια του Χριστού να μας κοιτάζουν κατάμματα με πατρική αγάπη, με τρυφερότητα, ευμενέστατα και να εκφράζουν την επιείκεια, την συγγνώμη και την είσοδο στη Βασιλεία των ουρανών. Αν θέλουμε να επιτύχουμε αυτή την ασύλληπτη σε πνευματική αξία επιτυχία και να δεχθούμε από το πρόσωπο του Θεού σε μας αυτά, τα οποία επιθυμούμε, όταν θα βρεθούμε μπροστά στο φοβερό δικαστήριο, στην κρίση τη μεγάλη, πρέπει κι εμείς να προσφέρουμε στον πλησίον αυτά τα λίγα πράγματα.

ΓΕΡΩΝ ΕΦΡΑΙΜ ΑΡΙΖΟΝΑΣ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΤΡΗΜΕΝΟΣ

Ο χρόνος μας είναι μετρημένος. Περιμένουμε χρόνια δύσκολα, χρόνια επικίνδυνα και γι αυτήν την ζωή μας. Λύσσαξε ο διάβολος κι άνοιξε το στόμα του σαν άδης να μας καταπιή όλους μέσα. Μακάριος ο άνθρωπος, που θα ξεφύγη από τα δόντια του και θα πετάξη στον ουρανό και θα σωθή. Κάθε χρόνο και χειρότερη γίνεται η κατάστασις. Η αμαρτωλότης και η γυμνότης έχει φθάσει σε τέτοιο σημείο, που φωνάζει από μόνο του το πράγμα, ότι θα επέμβη η θεια δικαιοσύνη.



 Γι αυτό πρέπει, τόσο εμείς να βιαζώμεθα, όσο και να νοιώθουμε συμπάθεια για τους αδελφούς μας, όχι μόνο τους οικείους μας, αλλά και τους εν Χριστώ οικείους αδελφούς, που έχουμε χρέος να τους πονούμε. Διότι εάν εμείς κινδυνεύουμε, που είμαστε μέσα στο λιμάνι της Παναγίας πόσο μάλλον αυτοί οι άνθρωποι, που βρίσκονται συνεχώς εκτεθειμένοι μπροστά στην πρόκλησι της αμαρτίας!



 Αν εμείς καιώμεθα μακρυά από την φωτιά, αυτοί οι άνθρωποι τι γίνονται, που οι φλόγες τους περικυκλώνουν?



 Γέροντας Εφραίμ Φιλοθεΐτης

ΠΟΙΑ ΗΘΙΚΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΛΕΟΝ;

Ποιά ηθική υπάρχει πλέον; Το κακό έχει χτυπήσει την οικογένεια, την Παιδεία. Έχει χτυπήσει σε κάθε υγιές κύτταρο της κοινωνίας και σήμερα ζούμε τα αποτελέσματα αυτού του πολέμου. Τρέχουν οι άνθρωποι χωρίς να νοιάζονται για τον διπλανό τους. Η κοινωνία που ξέραμε δεν υπάρχει πια. Σήμερα κυριαρχεί ο ατομικισμός...


Γιατί; Επειδή κάποιοι έπαιξαν με τον χαρακτήρα του Έλληνα και διάβρωσαν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν. Είναι αδιανόητο! Ο ατομικισμός ζει και βασιλεύει, ενώ η απάτη έγινε "χάρισμα". Μεγάλωσαν γενιές που διδάχτηκαν πως να αρπάξουν. Και αυτό σε ένα καθεστώς πλήρους ατιμωρησίας... Μάλιστα, όσα πιο πολλά "αρπάζεις" τόσο περισσότερο απομακρύνεσαι από την τιμωρία. Αυτό το βλέπει ο Θεός. Σήμερα επιτρέπει να δεχτούμε μερικές σφαλιάρες, ελπίζοντας πως θα συνέλθουμε, όπως συμβαίνει και στους μεθυσμένους...



Να πεις και σε άλλους να προσέχουν.

Μην αφήνετε την λογική σας να παραδίνεται σε όσα σας λένε.

Πού είναι μωρέ η λεβεντιά εκείνων που δεν επέτρεπαν σε κανέναν να τους μειώσει;

Πού είναι εκείνα τα λεβεντόπαιδα που έδωσαν το αίμα τους για όλους εμάς;

Αυτή η γη ποτίστηκε με αίμα.

Είναι μεγάλο κρίμα να την κυβερνάνε ξένοι και ανάξιοι…

Να προσέχετε…



Πηγή: Αγιορείτικες Μνήμες

Ο ΑΤΟΜΙΚΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Συναγερμό σήμανε ο γέροντας Εφραίμ για τις επερχόμενες εξελίξεις… Ο πατέρας Εφραίμ προτρέπει  τη συμμόρφωση προς τον Κύριο πριν είναι πολύ αργά. «τα γεγονότα θα έλθουν πολύ πιο γρήγορα απ ότι περιμένετε… Ακολουθούν δύσκολες ημέρες τις οποίες επιτρέπει ο Χριστός να έρθουν… Η Ελλάδα θα περάσει μεγάλη μπόρα χωρίς τη στήριξή του γιατί οι Έλληνες δεν δήλωσαν μετάνοια και έχασαν τη πίστη τους … Δυστυχώς η Παναγία θα εγκαταλείψει την Ελλάδα αφού η μακροθυμία του Ιησού τελείωσε …»


Από το Σεπτέμβριο έρχονται δύσκολα... "Δεν μπορώ να καταλάβω τον κόσμο. Όλοι ρωτάνε: "εμένα με πιάνουν τα νέα μέτρα;"!!! Ειλικρινά, δεν μπορώ να κατανοήσω πόσο πολύ έχει διαβρωθεί η σύγχρονη κοινωνία και οι άνθρωποι που ζούνε σε αυτή τη χώρα. Κανείς δε νοιάζεται για τον διπλανό του.



Κανείς δε νοιάζεται για το πρόβλημα που έχει χτυπήσει την πόρτα του συμπολίτη του, του γείτονά του. Όλοι σκέφτονται αν "τα μέτρα" προσβάλουν τα δικά τους μικροσυμφέροντα...! Ποιά ηθική υπάρχει πλέον;



Το κακό έχει χτυπήσει την οικογένεια, την Παιδεία. Έχει χτυπήσει σε κάθε υγιές κύτταρο της κοινωνίας και σήμερα ζούμε τα αποτελέσματα αυτού του πολέμου. Τρέχουν οι άνθρωποι χωρίς να νοιάζονται για τον διπλανό τους. Η κοινωνία που ξέραμε δεν υπάρχει πια. Σήμερα κυριαρχεί ο ατομικισμός...



Γιατί; Επειδή κάποιοι έπαιξαν με τον χαρακτήρα του Έλληνα και διάβρωσαν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν. Είναι αδιανόητο! Ο ατομικισμός ζει και βασιλεύει, ενώ η απάτη έγινε "χάρισμα". Μεγάλωσαν γενιές που διδάχτηκαν πως να αρπάξουν. Και αυτό σε ένα καθεστώς πλήρους ατιμωρησίας...



Μάλιστα, όσα πιο πολλά "αρπάζεις" τόσο περισσότερο απομακρύνεσαι από την τιμωρία. Αυτό το βλέπει ο Θεός. Σήμερα επιτρέπει να δεχτούμε μερικές σφαλιάρες, ελπίζοντας πως θα συνέλθουμε, όπως συμβαίνει και στους μεθυσμένους..." "Να πεις και σε άλλους να προσέχουν. Μην αφήνετε την λογική σας να παραδίνεται σε όσα σας λένε.



Πού είναι μωρέ η λεβεντιά εκείνων που δεν επέτρεπαν σε κανέναν να τους μειώσει; Πού είναι εκείνα τα λεβεντόπαιδα που έδωσαν το αίμα τους για όλους εμάς; Αυτή η γη ποτίστηκε με αίμα. Είναι μεγάλο κρίμα να την κυβερνάνε ξένοι και ανάξιοι... Να προσέχετε"...



 

ΓΕΡΩΝ ΕΦΡΑΙΜ ΤΗΣ ΑΡΙΖΟΝΑΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΕΦΡΑΙΜ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΜΕ ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΑ

(Απομαγνητοφωνημένο υλικό μοναχών, πνευματικών παιδιών του Γέροντος από την Ελλάδα, που τον επισκέφθηκαν στην Ελληνορθόδοξη Ιερά Μονή του Αγίου Αντωνίου, στην Αριζόνα της Αμερικής)



Γέροντας ΕΦΡΑΙΜ: Βλέπετε την φωτογραφία αυτή του Γέροντα Ιωσήφ, του Ησυχαστή. Είχα μεγάλο Γέροντα, ήταν πυρ – πυρ, άνθρωπος φαινόμενο. Όλο τα επουράνια σκέπτονταν, μ’ αυτά ζούσε. Δύο λέξεις μας έλεγε συνεχώς, υπομονή, υπομονή και προσευχή και εδώ μας βοηθάει, όσο του επιτρέπει η Πρόνοια του Θεού. Σαν υποτακτικοί του, ποτέ δεν μαλώσαμε μεταξύ μας. Άλλοι απέξω μας δημιουργούσαν προβλήματα, συκοφαντούσαν τον Γέροντα, τον κατηγορούσαν, αλλά ο Γέροντας Ιωσήφ έλεγε, «αυτοί ας λένε, εμείς να μην πούμε».



Συνομιλήτρια: Εμείς Γέροντα, είμαστε πολύ αδύνατοι σε όλα. Τι θα γίνει με εμάς;

Γέροντας ΕΦΡΑΙΜ: Άλλα χρόνια είναι τώρα. Άλλα τα κριτήρια του Θεού, για σήμερα. Ο Γέροντας Ιωσήφ είχε το πνευματικό πανεπιστήμιο. Εγώ είμαι ευχαριστημένος να είστε εσείς (..δηλαδή τα πνευματικά του παιδιά) στο πνευματικό λύκειο. Σήμερα υπάρχει τέτοια πνευματική σύγχυση. Μεγάλος ανεμοστρόβιλος παρασέρνει τα πάντα. Κρατείστε γερά την παράδοση που σας παρέδωσα και να ξέρετε ότι σήμερα είναι ομολογία να λέμε ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Θεός μας. Αυτό δεν το θέλουν οι σκοτεινές δυνάμεις.



Συνομιλήτρια: Γέροντα, μετά από τόσα χρόνια αγώνα, τι σας έμεινε μέσα στη ψυχή σας;

Γέροντας ΕΦΡΑΙΜ: Όλα είναι δεύτερα, όλα δεύτερα. Το πρώτο είναι το όνομα του Χριστού μας και τώρα , περνώντας τα χρόνια , είδα στη πράξη, ότι μόνο με την αγάπη κερδίζεται ο άνθρωπος. Η ζωή μου ήταν κόπος και πόνος, με την φτώχεια, με τους Γερμανούς, με την πείνα στη κατοχή, με τους πειρασμούς και τις θλίψεις στα μοναστήρια. Μεγάλος αγώνας. Μόνο το όνομα του Χριστού και της Παναγίας μας μ’ έβγαλε πέρα. Όποιος άνθρωπος δεν λέγει καθημερινά το όνομα του Χριστού και της Παναγίας μας, δεν είναι Χριστιανός.



Συνομιλήτρια: Δηλαδή η ευχή του Χριστού είναι το μέγιστο;

Γέροντας ΕΦΡΑΙΜ: Βεβαίως, γιατί είμαστε συνέχεια με τη μνήμη του Χριστού μας. Οι Άγιοι Πατέρες φωτίστηκαν και μας άφησαν αυτές τις προσευχούλες. Τρία και δύο γράμματα, «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον ημάς» και «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς». Δεν είναι να διαβάσουμε εγκυκλοπαίδειες, ούτε πολλά βιβλία. Μ’ αυτές τις δύο προσευχούλες, σωζόμαστε όλοι οι Χριστιανοί. Οι μοναχοί που δεν έχουν τις μέριμνες των κοσμικών, προσεύχονται πολύ και φθάνουν ψηλά. Τους βοηθάει πολύ και η Παναγία μας. Είναι σαν να μιλούν στο αυτί του Χριστού μας, γιατί είναι αφοσιωμένοι στη προσευχή και αυτό είναι το κύριο έργο τους και όποιος έχει το δώρο της προσευχής στη καρδιά του, όταν πεθάνει δεν τον αγγίζουν τα τελώνια. Πηγαίνει μετά τον θάνατό του , κατευθείαν στο Χριστό μας. Δεν έχει εμπόδια, γιατί το όνομα του Χριστού έχει δύναμη. Είναι πυρ ο Θεός.



Συνομιλήτρια: Και οι χαιρετισμοί της Παναγίας μας είναι δυνατή προσευχή;

Γέροντας ΕΦΡΑΙΜ: Βεβαίως, όταν τους λέμε, έχουμε χαρά και φώτιση από την Παναγία μας. Πολύ με βοηθάει η παναγία μας. Με βγάζει από πολλά αδιέξοδα.



Συνομιλήτρια: Σήμερα πάσχουμε από απελπισία και ανυπομονησία.

ΤΟ ΚΑΚΟ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ. ΑΥΤΟ ΟΜΩΣ, ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΝΙΚΗΣΕ. Γράφει ο μοναχός Μωυσής, Αγιορείτης

Γενικά φαίνεται το κακό σήμερα να επικρατεί στον κόσμο. Μερικοί θεωρούν αίτιο των κακών το Θεό. Τον θεωρούν με ανθρώπινα πάθη κακό, τιμωρό και εκδικητή. Γιατί τα επιτρέπει; Γιατί τα παραχωρεί; Γιατί δεν τα αποσύρει, ενώ τόσο ταλαιπωρούν τα πλάσματά του; Όπως είναι γνωστό, ο άνθρωπος είναι πλήρως ελεύθερος να επιλέξει το κακό ή το καλό. Για την επιλογή του κακού δεν ευθύνεται ο Θεός. Δεν μπορούμε να κατηγορούμε το Θεό, γιατί μας έκανε τέλεια ελεύθερους. Ο Θεός είναι η αυτοαγαθότητα, δεν εποίησε κανένα κακό ποτέ.

 

Το κακό καλούμεθα να μην το πράττουμε, να το μισούμε και να το υπομένουμε από τους άλλους. Οι δοκιμασίες στη ζωή του ανθρώπου δεν υπάρχουν ως αποτέλεσμα ενός κακού Θεού αλλά ενός αρίστου παιδαγωγού, που προσπαθεί να συνδράμει ωφέλιμα και διορθωτικά και μέσα από τα διάφορα λυπηρά. Όποιος θεωρεί μόνο υπεύθυνο του κακού το Θεό σφάλλει σοβαρά. Ο σοφός Μ. Βασίλειος διακρίνει το κακό σε φυσικό και αισθητό. Πραγματικό κακό, λέει, είναι η αδικία, η ζηλοφθονία και τα λοιπά αμαρτωλά πάθη. Κακό είναι και ότι μας ταλαιπωρεί η απάτη, η ασθένεια, ο θάνατος προσφιλών προσώπων. Υπεύθυνοι για την αμαρτία είμεθα εμείς και όχι ο Θεός. Οι δυσκολίες, τα βάσανα, τα προβλήματα της ζωής είναι, για να μας συνετίσουν, ωριμάσουν και καλλιεργήσουν.

 

Μόνος του ο άνθρωπος ζώντας επί χρόνια στην αμαρτία αποδυναμώνεται, φθείρεται, δεν έχει αντιστάσεις για το κακό και ενεργητικότητα για το καλό. Πάντα πάντως υπάρχουν κάποια περιθώρια προς μεταστροφή. Η κακή συνήθεια της γοητευτικής υπερηφάνειας δεν τον αφήνει να οδηγηθεί στην ακακία. Το κακό κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας δεν έχει υπόσταση. Το κακό θεωρείται ως στέρηση του καλού. Η αφύσικη κατάσταση της ζωής δημιουργεί τα διάφορα νοσήματα, για τα οποία καθόλου δεν είναι υπαίτιος ο Πανάγαθος Θεός. Το κακό ήλθε στη ζωή του ανθρώπου με την απομάκρυνσή του από το Θεό, την πηγή παντός αγαθού. Το αυτεξούσιο είναι θεόσδοτο και ο Θεός δεν θέλει σκλάβους. Ο Θεός δεν αγαπά καθόλου τη βίαιη ζωή αλλά την ελεύθερη αρετή. Ο άνθρωπος επιλέγει και προτιμά μόνος του την κακία στη ζωή του. Ο δαίμονας μισεί το Θεό και παραμένει μόνιμα και σταθερά στην κακία. Εχθρεύεται και τον άνθρωπο και μηχανεύεται τρόπους, για να τον υποδουλώσει στα αντίθεα και σκοτεινά έργα του. Ο άνθρωπος καλείται να είναι ετοιμοπόλεμος στα μηχανουργήματα της δαιμονικής κακίας. Για κάθε ανθρώπινη πτώση συνεργεί η δαιμονική πονηρία, αλλά έχει ευθύνη και ο ίδιος ο άνθρωπος, που αφήνεται να παρασυρθεί.

 

Η αμαρτία είναι σοβαρό κακό και η αρετή σπουδαίο αγαθό. Οι Χριστιανοί πρέπει να φοβούνται την αμαρτία, γιατί τους στερεί την ειρήνη και την αληθινή χαρά. Να μην απορρίπτουν τις από Θεού δοκιμασίες, γιατί μπορούν να γίνουν αφετηρίες ιάσεως, μετάνοιας και σωτηρίας. Ο φοβερός θάνατος κατά την Ορθόδοξη Θεολογία δεν είναι τιμωρία Θεού αλλά η απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό. Χειρότερος του βιολογικού θανάτου θεωρείται ο πνευματικός θάνατος, που έρχεται, όταν διακοπεί η κοινωνία του ανθρώπου με το Θεό.

 

Η ασυλλόγιστη εμπάθεια ορισμένων ανθρώπων τούς κάνει υπεύθυνους της αμαρτίας τους. Σε όλη τη ζωή δυστυχώς επικρατεί το κακό. Αυτό δεν σημαίνει ότι νίκησε. Αρκετοί μέσα από το κακό παιδεύονται και ταλαιπωρούνται ισχυρά, ώστε τελικά να το μισήσουν. Μέσα και από το κακό μερικές φορές έρχεται το καλό. Το κακό δίνει ανησυχία, φόβο, ταραχή. Το καλό γαληνεύει, χαροποιεί, παρηγορεί. Μειοψηφίες συχνά ζουν με πληρότητα την αλήθεια και την ελευθερία. Το κακό γκρεμίζει, ματώνει, γκριζαίνει, φτωχαίνει. Το αγαθό ανασταίνει, φωτίζει, πλουτίζει και δυναμώνει. Μακάριοι οι αγαθοποιούντες.

 

https://ellasnafs.blogspot.com

 

Άγιος Ιγνάτιος Brianchaninov Η προετοιμασία για την προσευχή

Ἡ προσευχὴ ἔχει μεγάλη σημασία γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ γι’ αὐτὸ θὰ πρέπει νὰ ὑπάρξει ἡ σωστὴ προετοιμασία πρὶν ἀπὸ αὐτὴν - ὅπως λέει καὶ ἡ Παλαιὰ Διαθήκη: «Προετοιμάσου πρὶν προσευχηθεῖς καὶ μὴν γίνεσαι σὰν ἕνας ποὺ πειράζει τὸν Κύριο».

 

«Ὅταν θὰ σταθοῦμε μπροστὰ στὸν βασιλέα καὶ Θεό μας γιὰ νὰ συζητήσουμε μαζί Του», λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, «ἂς μὴν βιαστοῦμε νὰ τὸ κάνουμε χωρὶς προετοιμασία μήπως καὶ μᾶς δεῖ ἀπὸ μακρυὰ νὰ μὴν ἔχουμε τὰ ὅπλα καὶ τὴν στολὴ ποὺ ἁρμόζουν γιὰ τὴν παρουσίαση ἐνώπιον τοῦ Βασιλέως καὶ διατάξει τοὺς ὑπηρέτες καὶ δούλους Του νὰ μᾶς δέσουν καὶ νὰ μᾶς ἐξορίσουν μακρυὰ ἀπὸ τὸ πρόσωπό Του καὶ τὶς δεήσεις μας νὰ τὶς σχίσουν καὶ νὰ τὶς πετάξουν στὸ πρόσωπό μας».

 

Ἡ πρώτη προετοιμασία συνίσταται στὸ νὰ ἐκδιωχθεῖ ἡ πικρία καὶ ἡ κατάκριση γιὰ τὸν πλησίον. Αὐτὴ ἡ προετοιμασία διατάσσεται ἀπὸ τὸν Κύριόν μας. «Καὶ ὅταν στήκητε προσευχόμενοι ἀφίετε εἴ τι ἔχετε κατὰ τινὸς ἵνα καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος ἀφῇ ὑμῶν τὰ παραπτώματα ὑμῶν. Εἰ δε ὑμεῖς οὐκ ἀφίετε, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν».

 

Ἡ περαιτέρω προετοιμασία περιλαμβάνει τὴν ἐκδίωξη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν μὲ τὴν δύναμη τῆς πίστης στὸν Θεὸ καὶ μὲ τὴν δύναμη τῆς ὑπακοῆς καὶ τῆς παράδοσης στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἐπίσης μὲ τὴν ἀναγνώριση τῆς προσωπικῆς ἁμαρτωλότητος ποὺ ἔχει σὰν ἐπακόλουθο τὴν συντριβὴ καὶ ταπείνωση τοῦ πνεύματος. «Ἂν ἐπιθυμοῦσες θυσίες θὰ σοῦ τὶς πρόσφερα» λέει ὁ προφήτης Δαυὶδ στὸν Θεὸ ἐκ μέρους ὁποιουδήποτε ποὺ ἔπεσε καὶ παραμένει στὴν πτώση. Ὄχι μόνο μιὰ μερικὴ θυσία τοῦ σώματος καὶ τῆς ψυχῆς ἀλλὰ καὶ πλήρη «...ὁλοκαυτώματα οὐκ εὐδοκήσεις. Θυσία τῷ Θεῷ πνεῦμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει».

 

Ὁ Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος ἐπαναλαμβάνει τὸ ἀπόφθεγμα ἑνὸς ἄλλου ἁγίου: « Ἐὰν ἕνας δὲν ἀναγνωρίζει τὸν ἑαυτό του ὡς ἁμαρτωλὸ ἡ προσευχή του δὲν εἶναι δεκτὴ στὸν Θεό».

 

Θὰ πρέπει νὰ στέκεται ἕνας μπροστὰ στὸν ἀόρατο Θεὸ σὰν νὰ Τὸν βλέπει καὶ μὲ τὴν πεποίθηση ὅτι τὸν βλέπει καὶ τὸν ἀκούει προσεκτικά. Θὰ πρέπει νὰ στέκεται ἕνας μπροστὰ στὸν ἀόρατο Θεό, ἀκριβῶς ὅπως ἕνας ἔνοχος ἐγκληματίας ποὺ εἶναι καταδικασμένος γιὰ ἀναρίθμητα ἐγκλήματα σὲ θάνατο στέκεται μπροστὰ σ’ ἕνα αὐστηρὸ καὶ ἀμερόληπτο δικαστή. Ἀκριβῶς! Στέκεται μπροστὰ στὸν Κυρίαρχο Δεσπότη καὶ Κριτή του, μπροστὰ στὸν Δικαστὴ στὸ βλέμμα τοῦ Ὁποίου καμμιὰ ἀνθρώπινη ψυχὴ δὲν θὰ δικαιωθεῖ• ὁ Ὁποῖος πάντα δικαιώνεται στὶς κρίσεις Του• ὁ Ὁποῖος, δὲν καταδικάζει παρὰ μόνον ὅταν μέσα στὴν ἀνέκφραστη ἀγάπη Του συγχωρεῖ κάποιου τὶς ἁμαρτίες του καὶ δὲν εἰσέρχεται εἰς κρίσιν μετὰ τοῦ δούλου Του.

 

Νοιώθοντας τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ καὶ αἰσθανόμενος ἀπ’ αὐτὸν τὸν φόβο τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ, ὅταν ἕνας προσεύχεται θὰ δεῖ -χωρὶς νὰ βλέπει - μὲ μιὰ πνευματικὴ αἴσθηση, Αὐτὸν ποὺ εἶναι ἀόρατος, θὰ ἀντιληφθεῖ ὅτι ἡ προσευχὴ εἶναι τὸ νὰ στέκεται μὲ συναίσθηση ὅτι βρίσκεται μπροστὰ στὴν φοβερὴ κρίση τοῦ Θεοῦ.

 

Στάσου στὴν προσευχὴ μὲ τὸ κεφάλι σκυφτὸ καὶ τὰ πόδια ἀλύγιστα καὶ ἀκίνητα• βοήθησε τὴν προσευχή σου μὲ συντριβὴ τῆς καρδίας μὲ ἀναστεναγμοὺς ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς καὶ ἄφθονα δάκρυα. Μία εὐλαβικὴ ἐξωτερικὴ στάση στὴν προσευχὴ εἶναι πολὺ βοηθητικὴ γιὰ ὅλους ποὺ παλεύουν στὴν κονίστρα τῆς προσευχῆς, ἰδίως στοὺς ἀρχαρίους στοὺς ὁποίους ἡ διάθεση τῆς ψυχῆς συμμορφώνεται σὲ μεγάλο βαθμὸ μὲ τὴ στάση τοῦ σώματος.

 

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος παραγγέλλει εὐχαριστίες ὅταν προσευχόμαστε: «Τῇ προσευχῇ προσκαρτερεῖτε, γρηγοροῦντες ἐν αὐτῇ ἐν εὐχαριστίᾳ.» Ὁ Ἀπόστολος λέει ἀκόμη ὅτι τὴν εὐχαριστία τὴν προστάζει ὁ ἴδιος ὁ Θεός: «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε• ἐν παντὶ εὐχαριστεῖτε• τοῦτο γὰρ θέλημα Θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἰς ὑμᾶς».

 

Ποιὰ εἶναι ἡ σημασία τῆς εὐχαριστίας; Εἶναι ὅτι δίνει εὐχαριστίες στὸν Θεὸ γιὰ τὶς ἄπειρές Του εὐλογίες ποὺ ξεχύνονται σὲ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα καὶ στὸν καθένα. Μὲ μία τέτοια εὐχαριστία ἡ ψυχὴ γεμίζει μὲ μιὰ θαυμάσια εἰρήνη• καὶ γεμίζει μὲ εἰρήνη παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι λύπες τὴν περιζώνουν ἀπ’ ὅλες τὶς πλευρές. Μὲ τὴν εὐχαριστία ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ μία ζωντανὴ πίστη ἔτσι ὥστε νὰ ἀπορρίπτει κάθε ἀνησυχία γιὰ τὸν ἑαυτό του, καταπατᾶ τὸν φόβο τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν δαιμόνων καὶ παραδίδεται ὁλοκληρωτικὰ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

 

Μιὰ τέτοια διάθεση τῆς ψυχῆς εἶναι μιὰ θαυμάσια προδιάθεση καὶ προετοιμασία γιὰ προσευχή. Λέγει ὁ Ἀπόστολος: «Ὡς οὖν παρελάβετε τὸν Χριστὸν Ἰησοῦν τὸν Κύριον, ἐν αὐτῷ περιπατεῖτε, ἐρριζωμένοι ἐν αὐτῷ καὶ βεβαιούμενοι ἐν τῇ πίστει καθὼς ἐδιδάχθητε, περισσεύοντες ἐν αὐτῇ ἐν εὐχαριστίᾳ» - δηλαδὴ μέσω τῆς εὐχαριστίας λαμβάνεται μία πληρότης πίστεως. «Χαίρετε ἐν Κυρίω πάντοτε• πάλιν ἐρῶ, χαίρετε... ὁ Κύριος ἐγγύς• μηδὲν μεριμνᾶτε, ἀλλ’ ἐν παντὶ τῆ προσευχῇ καὶ τῇ δεήσει μετὰ εὐχαριστίας τὰ αἰτήματα ὑμῶν γνωριζέσθω πρὸς τὸν Θεόν».

 

Ἡ σημασία τῆς πνευματικῆς προσπάθειας τῆς εὐχαριστίας ἐξηγεῖται μὲ ἰδιαίτερη πληρότητα ἀπὸ τοὺς ἁγίους Πατέρες Βαρσανούφιο καὶ Ἰωάννη στὸ ἔργο τους «Καθοδήγηση στὴν πνευματικὴ ζωή».

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑ Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ

Να κρατάς αδιάκοπα την ψυχή σου σε κατάστασι μετανοίας και πένθους. Διαπίστωσε και τις πιο ασήμαντες αδυναμίες σου και πολέμησέ τες. Αν αδιαφορήσης για τις μικρές πτώσεις και τα μικρά αμαρτήματα, να είσαι βέβαιος ότι θα δης κάποτε τον εαυτό σου ν᾿ αδιαφορή και για τα μεγάλα. Από την πιο φευγαλέα και λεπτή αμαρτωλή σκέψι γεννιέται κάποτε το πιο σοβαρό αμάρτημα.

  

Αρχή της σωτηρίας είναι η αρχή της μετανοίας. Αρχή της μετανοίας είναι η αποχή από την αμαρτία. Αρχή της αποχής από την αμαρτία είναι η καλή πρόθεσις, η αγαθή προαίρεσις.

 

Η αγαθή προαίρεσις γεννά τους κόπους. Οι κόποι γεννούν τις αρετές. Οι αρετές γεννούν την πνευματική εργασία. Η πνευματική εργασία, τέλος, όταν είναι συχεχής και επίμονη, μονιμοποιεί στην ψυχή την αρετή και την κάνει φυσική κατάστασί της. Όταν φθάσης σ᾿ αυτή την τελευταία βαθμίδα, λίγο θ᾿ απέχης από την ψηλάφησι του Θεού!

 

Άκουσε με πολλή προσοχή πως ορίζει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος την αληθινή μετάνοια:

Μετάνοια σημαίνει ανανέωσις του βαπτίσματος.

Μετάνοια σημαίνει συμφωνία με τον Θεό για νέα ζωή.

Μετάνοια σημαίνει οριστική αποχή από την αμαρτία.

Μετάνοια σημαίνει βαθιά συντριβή και ταπείνωσις,

Μετάνοια σημαίνει μόνιμη απομάκρυνσις από κάθε σωματική απόλαυσι.

 

Μετάνοια σημαίνει διαρκής αυτοκατάκρισις.

Μετάνοια σημαίνει αδιαφορία για τα πάντα και ενδιαφέρον μόνο για τη σωτηρία της ψυχής σου.

Μετάνοια σημαίνει έργα αρετής αντίθετα προς τις προηγούμενες αμαρτίες.

Μετάνοια σημαίνει κάθαρσις της σκοτισμένης συνειδήσεως.

Μετάνοια σημαίνει θεληματική υπομονή όλων των θλίψεων,από ανθρώπους και από δαίμονες.

Μετάνοια σημαίνει αυτοτιμωρίες και συνεχείς ταλαιπωρίες της σάρκας.

Μετάνοια σημαίνει κάψιμο των αμαρτιών με τη φωτιά της αδιάλειπτης δακρύρροης προσευχής.

 

Όλα αυτά αποτελούν την αληθινή μετάνοια. Είναι όμως γνωρίσματα της δικής σου μετανοίας;

 

Αυτός ο κόσμος, που ξέχασε τον Θεό, δεν είναι παρά κοιλάδα της αμαρτίας και λαβύρινθος του θρήνου. Δεν έχει τίποτε καλό, τίποτε αξιέπαινο. Παντού βασιλεύει η αμαρτία, η παρανομία, η αποστασία· αλλά και οι άφευκτες συνέπειές τους: ο πόνος, η θλίψις, ο στεναγμός. «Πάσα κεφαλή εις πόνον και πάσα καρδία εις λύπην. Από ποδών έως κεφαλής ουκέστιν εν αυτώ ολοκληρία… ουκ έστι μάλαγμα εποθήναι ούτε έλαιον ούτε καταδέσμους» (Ησ. 1. 5). Γι᾿ αυτό εσύ, αδελφέ μου, «κατάγαγε ως χειμάρρους δάκρυα ημέρας και νυκτός· μη δώςέκνηψιν σεαυτώ μη σιωπήσαιτο ο οφθαλμός σου» (πρβλ. Θρην. Ιερεμ. 2. 18).

 

Όλοι οι άγιοι έκλαψαν και πένθησαν πολύ, μετανοώντας για τις αμαρτίες τους, κι ας ήταν λιγότερες από τις δικές σου. «Εγενήθησαν τα δάκρυα αυτών αυτοίς άρτος ημέρας και νυκτός»και «το πόμα αυτών μετά κλαυθμού εκίρνων» (πρβλ. Ψαλμ. 41. 4 &101. 10). Και ο Κύριος έκλαψε, όχι γιατί είχε ανάγκη από τα δάκρυα της μετανοίας, αλλά για να θρηνήση την αμετανοησία και τη σκληροκαρδία των ανθρώπων: «Ιδών την πόλιν (την Ιερουσαλήμ)έκλαυσεν επ᾿ αυτή, λέγων ότι ει έγνως και συ, και γε εν τη ημέρα σου ταύτη, τα προς ειρήνηνσου! νυν δε εκρύβη από οφθαλμών σου» (Λουκ. 19. 41-42). Πως να μην κλάψης όταν η ζωή σου είναι γεμάτη από δοκιμασίες, θλίψεις, πόνο, συμφορές;«Ποία του βίου τρυφή διαμένει λύπης αμέτοχος; Ποία δόξα έστηκεν επί γης αμετάθετος; Πάντα σκιάς ασθενέστερα, πάντα ονείρων απατηλότερα· μία ροπή, και ταύτα πάντα θάνατος διαδέχεται». Πως να μη θρηνήσης όταν και την άλλη ζωή, την αιώνια, κινδυνεύης να τη χάσης; Αυτή θα είναι η πιο μεγάλη συμφορά. Κανείς δεν ξέρει τι θα του συμβή εκεί.

 

Καμμιά είδησις, καμμιά πληροφορία… Θα έρθη σαν κλέφτης ο θάνατος, θα χωρισθή η ψυχή από το σώμα και θ᾿ ακολουθήση ο φοβερός τελωνισμός της από τα πονηρά πνεύματα. Ω, ποία ώρα τότε! Θα πάη η ψυχή εκεί που ποτέ δεν ήταν. Θα δη εκείνα που ποτέ δεν εγνώρισε. Θ᾿ ακούση όσα ποτέ δεν άκουσε.

 

Κλάψε. Λοιπόν. Μετανόησε και προσκόμισε στον Κύριο τα δάκρυά σου σαν μύρο μετανοίας. Το δάκρυ καθαρίζει την ψυχή και την ξεπλένει από κάθε κηλίδα, λαμπικάρει τη συνείδησι, φωτίζει τον νού, σπάζει τα δεσμά των παθών, σχίζει τα χειρόγραφα της αμαρτίας.

 

Κλάψε και θρήνησε με μετάνοια, για να ξεπλυθής κι εσύ από τις αμαρτίες σου, για να καθαρίσης τον ρύπο της ψυχής σου, για να θεραπευθής από την πνευματική τύφλωσι, για να πνίξης στη θάλασσα των δακρύων τον νοητό διώκτη Φαραώ, για να σβήσης με τους κρουνούς των ματιών σου τη φλόγα της γεένης και ν᾿ αξιωθής της αιωνίας ζωής εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών.

 

Αγίου Δημητρίου του Ροστώφ

Από το βιβλίο : “Πνευματικό Αλφάβητο”

Εκδόσεις: ”Ιεράς Μονής Παρακλήτου Ωρωπού Αττικής

 

ΓΕΡΩΝ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΖΕΡΒΑΚΟΣ ΔΙΔΑΧΕΣ ΠΑΤΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΑΚΑΤΑΜΑΧΗΤΑ ΟΠΛΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΝΗΡΟΥ

Ὁ σατανᾶς εἶναι ὁ μισόκαλος ἐχθρός, ὁ παμπόνηρος καὶ παγκάκιστος, ποὺ
μέρα καὶ νύχτα, κάθε ὥρα καὶ στιγμή, μᾶς πολεμάει, μᾶς στεναχωρεῖ καί μᾶς πειράζει. Καὶ ἄλλοτε σὰν πνευματικός σου πατέρας σὲ εἶχα συμβουλέψει πὼς νὰ ἀποφεύγεις τὶς πολύπλοκες παγίδες του καὶ νὰ φυλάγεσαι ἀπὸ τὰ πυρωμένα βέλη του.

Τώρα σὲ συμβουλεύω νὰ μεταχειρισθεῖς τέσσερα ὅπλα ἀκαταμάχητα. Μὲ αὐτὰ τὰ ὅπλα, ἂν βέβαια τὰ χρησιμοποιήσεις μὲ μεγάλη προσοχή, δεξιοτεχνία, προθυμία καὶ ἀνδρεία, ὄχι μόνο θὰ μείνεις ἄτρωτος καὶ ἀβλαβὴς ἀπὸ τὰ βέλη καὶ τὶς παγίδες τοῦ διαβόλου, ἀλλὰ καὶ θὰ τὸν νικήσεις καὶ θὰ τὸν ἀφανίσεις.

Πρῶτο ὅπλο κατὰ τοῦ ἐχθροῦ εἶναι ἡ αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. «Τὸν Κύριο ἔβλεπα συνέχεια μπροστά μου, γιὰ νὰ μὴ μὲ σαλέψει ὁ πειρασμὸς» (Ψάλμ. 15, 8· Πράξ. 2, 25). Ἐκεῖνος ποὺ σκέφτεται καὶ στοχάζεται καλὰ πὼς ὁ Θεὸς εἶναι πανταχοῦ παρών, καὶ πάντοτε εἶναι μπροστά του, μέρα καὶ νύχτα σὲ κάθε περίσταση, δὲν μπορεῖ νὰ ἁμαρτήσει. Διότι, ἀφοῦ φοβᾶται νὰ ἁμαρτήσει μπροστὰ σὲ ἕνα τιποτένιο ἄντρα ἢ γυναίκα, ἀκόμη καὶ μπροστὰ σὲ ἕνα μικρὸ παιδί, πὼς θὰ τολμήσει νὰ ἁμαρτήσει μπροστὰ στὸν Παντοδύναμο Θεό, ποὺ Τὸν τρέμουν τὰ Χερουβεὶμ καὶ τὰ Σεραφείμ, ὅλα τὰ κτίσματα ποὺ ἀναπνέουν, καὶ ποὺ μὲ ἕνα νεῦμα Τοῦ σαλεύει ὅλη ἡ γῆ;

Δεύτερο ὅπλο εἶναι νὰ συνηθίσεις νὰ λὲς ἀκατάπαυστα τὴν εὐχή: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον μέ». Αὐτὴ τὴν εὐχὴ νὰ ἀρχίζεις νὰ τὴ λές, μόλις σηκωθεῖς τὸ πρωὶ ἀπὸ τὸ κρεβάτι σου. Νὰ τὴ λὲς καὶ ὅταν περπατᾶς στὸ δρόμο καὶ ὅταν μπαίνεις στὸ αὐτοκίνητο, στὸ τρένο, στὸ πλοῖο, στὸ ἀεροπλάνο· καὶ ἐνῶ ἐργάζεσαι, τρῶς, πίνεις, καὶ σὲ κάθε ὥρα καί περίσταση. Ἀλλὰ νὰ τὴ λὲς μὲ τὴν καρδιά σου, μὲ πίστη εὐλάβεια, ἀγάπη, πόθο καὶ βία. Ὄχι τὸ στόμα νὰ λέει: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ» καὶ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιὰ νὰ λένε ἄλλα, καὶ μάλιστα πονηρὰ καὶ ἀντίθετα.

Τρίτο ὅπλο κατὰ τοῦ διαβόλου εἶναι ἡ ταπείνωση δηλ. νὰ μὴν ὑψηλοφρονεῖς, ἀλλὰ τὸ φρόνημά σου νὰ εἶναι ταπεινό. Νὰ ἔχεις τὴν αἴσθηση πὼς ὅ,τι ἔχεις δὲν εἶναι δικό σου, ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ. Δηλ. τὸ σῶμα σου καὶ ἡ ψυχή, ἡ ὑγεία καὶ ἡ δύναμη, ἡ σοφία, ὁ πλοῦτος καὶ ὅτι ἄλλο ἔχεις, ἀκόμη καὶ οἱ ἀρετές, οἱ ἀγαθοεργίες, οἱ προσευχές, οἱ νηστεῖες, οἱ ἐλεημοσύνες, ὅλα, ὅλα εἶναι χαρίσματα τῆς Χάρης τοῦ Θεοῦ, χωρὶς τὸν ὁποῖο δὲν μποροῦμε νὰ κάνουμε κανένα καλό. Ὅταν λοιπὸν ἔχεις ταπεινὸ φρόνημα, θὰ σὲ σκεπάζει καὶ θὰ σὲ φυλάει ὁ Θεός. Γιατί ὁ Θεὸς συγκινεῖται μὲ τὸν ταπεινὸ καὶ τὸν προσέχει, ὅπως λέει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα στὸ βιβλίο τῶν Παροιμιῶν. Ὅταν στὶς καρδιὲς τῶν ταπεινῶν ἀνθρώπων ἀναπαύεται τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ πλησιάσει ὁ διάβολος;

Τέταρτο ὅπλο κατὰ τῶν παγίδων καὶ τῶν πειρασμῶν τοῦ διαβόλου, εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ καθαρή, ἡ ἀληθινή, ἡ ὁλόψυχη.Ὅποιος ἔχει αὐτὴ τὴν ἀγάπη ἔχει μαζί του τὸ Θεό, ποὺ εἶναι ἀγάπη: «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ» (Α΄ Ἰω. 4, 16). Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχει μαζί του τὸ Θεὸ προστάτη καὶ βοηθό, τότε ποιὸν θὰ φοβηθεῖ; Ὅπου φῶς, φεύγει τὸ σκοτάδι· ὅπου ἀλήθεια, φυγαδεύεται τὸ ψεῦδος· ὅπου ὁ Θεός, φεύγει σὰν ἀστραπὴ ὁ διάβολος.

Αὐτὰ τὰ τέσσερα ὅπλα λοιπὸν νὰ μεταχειρίζεσαι καὶ νὰ παρακαλᾶς τὸ Θεὸ νὰ σὲ βοηθάει καὶ νὰ σὲ στηρίζει. Καί, ἂν σὰν ἄνθρωπος τραυματιστεῖς ἀπὸ τὸ διάβολο, νὰ τρέχεις ἀμέσως στὸ γιατρό, στὸν πνευματικό, στὴ μετάνοια καὶ ἐξομολόγηση. Νὰ ζητήσεις θεραπεία καὶ θὰ τὴν ἔχεις.

Γ. Φιλόθεος Ζερβάκος, «ΔΙΔΑΧΕΣ ΠΑΤΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ». Ἐκδ.: Ὀρθόδοξος Κυψέλη.

ΓΕΡΩΝ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΖΕΡΒΑΚΟΣ ΠΕΡΙ ΔΙΑΦΥΛΑΞΕΩΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΗΜΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΞ ΑΙΡΕΣΕΩΝ

 

ΣΗΜΕΡΟΝ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ



Σήμερον εις τους έσχατους καιρούς, εις τας πονηρός ταύτας ημέρας ό 'Άρχων του σκότους βλέπων, ότι το τέλος του εγγίζει, έχει ορμίσει μεθ' όλων του των σκοτεινών δυνάμεων, ορατών ανθρώπων και αοράτων δαιμόνων, κατά της Εκκλησίας, της εκλεκτής Νύμφης, δια να την καταποντήση και αφανίση. Εις τας παρωχημένος γενεάς υπήρξαν άνδρες Άγιοι, άνδρες σοφοί, δίκαιοι, τίμιοι, συνετοί, πνευματοφόροι, Θεοφόροι, ανδρείοι τη ψυχή, οί οποίοι ηγωνίσθησαν υπέρ της Εκκλησίας, υπέρ των Αποστολικών και Πατρικών Παραδόσεων και τη τή συμμαχία και βοήθεια νίκησαν τας παρατάξεις των εχθρών και διέσωσαν την Έκκλησίαν.
Σήμερον τοιούτοι άνδρες έξέλιπον και εάν υπάρχουν είναι ολίγοι, σπάνιοι, δυσεύρετοι και όχι ανδρείοι, σοφοί και Άγιοι ως οί παλαιοί Πατέρες ημών. Οί δε πολεμούντες την Αγίαν Έκκλησίαν είναι πολλοι. Πολεμούσι εξ ύψους άνωθεν, γήθεν κάτωθεν, έσωθεν έξωθεν, έμπροσθεν όπισθεν, δεξιόθεν αριστερόθεν, και κινδυνεύει το σκάφος της Εκκλησίας να καταποντισθή, δια το μη εχειν καλούς Ποιμένας και φύλακας. Τινές των Ποιμένων και Επισκόπων τους οποίους εταξας ποιμένειν και φυλάττειν την λογικήν Σου Ποίμνην, την 'Αγίαν Έκκλησίαν, εγένοντο προβατόσχημοι λύκοι, τέλειοι καταφρονηταί και παραβάται των Ιερών Κανόνων και Αποστολικών Παραδόσεων, ζητούντες αποβολήν αυτών και αντικατάστασιν. Έτεροι ήνοιξαν τας θύρας και καλούσι και δέχονται τους λύκους παπιστάς, διαμαρτυρόμενους και πάντας τους αιρετικούς δια να εισέλθουν ακωλύτως και θύσουν, απωλέσουν και κατασπαράξουν τα λογικά πρόβατα.



π. Φιλοθέου Ζερβάκου (Απόσπασμα - Περί διαφυλάξεως της Αγίας ημών Ορθόδοξου Εκκλησίας εξ αιρέσεων)

 

ΓΕΡΩΝ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΖΕΡΒΑΚΟΣ ΟΠΤΑΣΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΖΩΗ

ΟΠΤΑΣΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΖΩΗ



Όταν ήλθα στην Πάρο και έγινα μοναχός και κατόπιν Ιερέας και Πνευματικός, γράφει ο πατέρας Φιλόθεος Ζερβάκος, μετέβαινα με την ευλογία του Γέροντά μου Ιερόθεου και την άδεια του τότε Μητροπολίτη Παροναξίας κυρού Ιεροθέου στις πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά και εξομολογούσα τους πιστούς και κήρυττα το λόγο του Θεού.

Κατά το έτος 1917-1918 πήγα στην πόλη Παροικία και κάποιος φιλόχριστος με το όνομα Πέτρος Μοστράτος με κάλεσε στο σπίτι του και αφού εξομολογήθηκε αυτός και η σύζυγός του, μου διηγήθηκε την παρακάτω κατανυκτική οπτασία, την οποία έγραψα για να δημοσιεύσω προς ωφέλεια των πιστών αναγνωστών Χριστιανών.

Είχα – μου είπε – δυό παιδιά, ένα γιο και μια θυγατέρα. Φρόντισα σαν πατέρας και τα έμαθα γράμματα και αφού τελείωσαν το Γυμνάσιο αποφάσισα να τα στείλω και τα δυο στην Αθήνα στο Πανεπιστήμιο. Η κόρη, αν και μικρότερη κατά δύο χρόνια, ξεπερνούσε κατά πολύ τον αδελφό της στα γράμματα, στην επιμέλεια, στην αγάπη, ευσέβεια, πίστη, σύνεση, φρόνηση και στις άλλες αρετές. Όταν της πρότεινα να πάει στο Πανεπιστήμιο μαζί με τον αδελφό της, μου είπε: πατέρα μου, πάντοτε σε όλα σου έκανα υπακοή, σε αυτό όμως δε θα σου κάνω.

Μου αρκούν τα γράμματα που έμαθα. Εγώ θέλω κόρη μου – της είπα – να σε στείλω να γίνεις επιστήμων. Κι εγώ πατέρα μου, μού απάντησε, θεωρώ ότι μεγαλύτερη επιστήμη για ένα κορίτσι δεν είναι άλλη από το να φυλάξει την εντολή του Θεού που λέει: «Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου, ίνα ευ σοι γένηται», να αγαπήσει τους γονείς της, να τους υπηρετήσει και να τους βοηθήσει στα γηρατειά τους, όταν δεν έχουν άλλο παιδί, όπως εσείς, οι οποίοι τόσο κοπιάσατε για μένα, και όταν ήμουν μέσα στην κοιλιά της μητέρας μου, και όταν ήμουν νήπιο και κατόπιν μικρό κορίτσι, και μέχρι τώρα. Είναι αδύνατο να σας αφήσω και μάλιστα τώρα που γεράσατε.

Βλέποντας την επιμονή της, την άφησα και βλέποντας την αγάπη και την αφοσίωσή της, την περιποίηση και την φροντίδα που είχε σε μένα και στη μητέρα της, χαιρόμασταν και νομίζαμε ότι είμαστε ευτυχισμένοι και θα είμαστε για πάντα, και πολλοί μας καλοτύχιζαν, που είχαμε τόσο χαριτωμένη κόρη, και λησμονήσαμε ότι η χαρά και η διαρκής ευτυχία δεν βρίσκεται στην παρούσα πρόσκαιρη ζωή, αλλά στη μέλλουσα ζωή.

Δεν πέρασε πολύς καιρός και αρρώστησε σοβαρά και οι γιατροί αποφάνθηκαν ότι θα πεθάνει. Η χαρά μας μεταβλήθηκε σε ανείπωτη λύπη. Στην απελπισία μου κατέφυγα στην ταχυνή βοήθεια, στην ελπίδα και προστασία και καταφυγή των Χριστιανών, την Ευσπλαχνικότατη Μητέρα του Θεού, την Παναγία και Μεγαλόχαρη Ευαγγελίστρια.

Μπήκα στον ιδιόκτητο Ναό της, τον οποίο κληρονόμησα από τους γονείς μου, κοντά στο σπίτι μου και έπεσα γονυπετής μπροστά στην εικόνα και την παρακαλούσα με δάκρυα να σώσει την κόρη μου από το θάνατο, ή να πάρει το αγόρι μου και να μου αφήσει το κορίτσι, που ήταν τόσο καλό. Η Παναγία δε με άκουσε και πέθανε η κορούλα μου. Όταν πέθανε, εγώ και η σύζυγός μου ήμασταν απαρηγόρητοι, τίποτε άλλο δεν κάναμε, μόνο μέρα και νύχτα θρηνούσαμε τη δυστυχία μας.

Για 15 μέρες έμενα κλεισμένος με τη σύζυγό μου στο σπίτι μας , κλαίγοντας διαρκώς και αφού συμπληρώθηκαν 15 μέρες, πήγα στην Εκκλησία κοντά στο σπίτι μου και άναψα την καντήλα της Παναγίας και αφού θυμήθηκα ότι την παρακαλούσα να σώσει την κόρη μου και δεν την έσωσε, έσβησα την καντήλα και είπα με θυμό στην εικόνα της Παναγίας: επειδή δε με άκουσες Παναγία μου, και εγώ σου σβήνω την καντήλα, και πήγα στο σπίτι μου.

ΓΕΡΩΝ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΖΕΡΒΑΚΟΣ ΠΑΤΡΙΚΕΣ ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΑ ΜΕΓΑΛΗ ΟΡΓΗ ΘΑ ΕΛΘΕΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Πιστεύω, αν θέλει και ο Θεός, να φύγω γρήγορα. Πρέπει και να φύγω, γιατί, όπως βλέπω, ο κόσμος όλος όλον εις το πονηρόν τρέχει, σαν αμαρτωλός εις την αμαρτία.

Ακράτητοι είναι οι άνθρωποι και λαός και κλήρος, σαν τα αχαλίνωτα άλογα, τρέχουν εις την αμαρτία – ούτε συλλογίζονται Θεό, θάνατο, κρίση, ανταπόδοση, τίποτε – τίποτε, μόνο για την ύλη, για το σώμα, για τις ηδονές, για τις τιμές. Για την ψυχή, για τον Θεό, για την αρετή; τίποτε. Πολύ ολίγοι είναι εκείνοι που έχουν αληθινά ενδιαφέροντα και ίσως χάριν αυτών των ολίγων κρατεί ο Θεός τον κόσμο.



..Ο Σατανάς κάνει την τελευταία έφοδο και εις αυτά τα χρόνια που ευρισκόμεθα μεγάλη θλίψη και μεγάλη οργή θα έρθει εις τον κόσμο… Στην εποχή του Προφήτου Ιερεμίου ο Θεός απεφάσισε να τιμωρήσει τους Ισραηλίτες πολλές φορές και ο Ιερεμίας παρακαλούσε τον Θεό να λυπηθεί το πλάσμα του, τον λαό του και να μην τους τιμωρήσει, για τις αμαρτίες του. Μια φορά. όμως, λέγει του Ιερεμίου θα την καταστρέψω την Ιερουσαλήμ. Ο Ιερεμίας τότε άρχισε να παρακαλεί – Θεέ μου μη την καταστρέψεις και μη τους τιμωρήσεις.., αλλά ο Θεός του είπε – μη με παρακαλάς δεν σε ακούω, θα την παραδώσω εις τους Βαβυλωνίους, που ήδη είχαν πλησιάσει την Ιερουσαλήμ. Τότε λέει ο Ιερεμίας στον Θεό – πως είναι δυνατόν να μπούνε μέσα οι εχθροί που είναι ισχυρά τα τείχη; Εγώ θα ανοίξω τις πόρτες, απάντησε ο Κύριος, για να μπουν. Εάν δεν την παραδώσω εγώ δεν μπαίνουν, αλλά εγώ θα την παραδώσω.. Αύριο το πρωί θα καθίσεις σε ένα υψηλό μέρος και θα δεις πως θα την παραδώσω..



Και είδε έναν Άγγελο που πήγε και άνοιξε την Ανατολική θύρα και πήρε τα κλειδιά, κατόπιν στην Δυτική, Νότιο και Βόρειο και τα τοποθέτησε κάτω από μια πέτρα, λέγοντας: Δέξου πέτρα τα κλειδιά της πόλεως αυτής της αμαρτωλού και να τα φυλάξεις εώς ότου επιστρέψουν οι αιχμάλωτοι και κατόπιν εφώναξε ο Άγγελος – Είσελθε η δύναμις των Χαλδαίων και εμπήκαν οι εχθροί μέσα, έσφαξαν και ερήμωσαν και επήραν πολλούς αιχμαλώτους και μαζί με αυτούς και τον Ιερεμία..



Λοιπόν μεγάλη οργή θα έρθει. Πολλά γίνονται, ιδίως δύο μεγάλα κακά, η ασέλγεια και οι εκτρώσεις που κάνουν οι γυναίκες. Τόσο μεγάλο κακό στον κόσμο δεν έγινε σε καμιά εποχή, να σκοτώνουν 6-10 παιδιά οι μητέρες και να μην αισθάνονται καθόλου τύψη της συνειδήσεως, που, αν είχαν λίγο ίχνος μετάνοιας και συναισθήσεως, έπρεπε να ανοίξουν τάφους και να μπουν μέσα να βασανίζονται, αλλά αναίσθητες. Ένα αυτό και δεύτερο η γύμνια των γυναικών. Περπατούν τώρα γυμνές και οι άνδρες γυμνοί, δεν πέφτουν πίσω, αλλά περισσότερο οι γυναίκες και αυτό δεν είναι δυνατόν να το υπομένει ο Θεός. Υπέμεινε και τους επί Νώε αμαρτωλούς και τους Σοδομίτας και Γομορρίτας, αλλά δεν είχαν φτάσει και σε αυτό το σημείο, να περπατούν γυμνοί και να επιδεικνύουν τα σώματά των στους άνδρες για να τους ελκύσουν και παρασύρουν εις την αμαρτία. Ο Θεός είναι μακρόθυμος και μια ώρα παρά Θεού ως 1000 έτη. Μακροθυμεί, αλλά η μακροθυμία του έχει και όρια. «Εάν μη επιστραφήτε, λέγει, την ρομφαίαν αυτού στιλβώσει, το τόξον αυτού ενέτεινε και ητοίμασεν αυτό και εν αυτώ ητοίμασε σκεύη θανάτου, τα βέλη αυτού τοις καιομένης εξειργάσατο».

Λοιπόν ας είμεθα έτοιμοι, διότι ουκ οίδαμε την ώραν ουδέν την στιγμή του θανάτου. Τώρα τι τιμωρία θα μεταχειρισθεί, Εκείνος ξεύρει. Πάντως όμως η τιμωρία θα έλθει… Λοιπόν έγιναν πολλά κακά και γίνονται και εξακολουθούν αλματωδώς να γίνονται. Υπάρχουν και μερικοί ολίγοι καλοί, οι οποίοι μαζί με τους άλλους, φοβούμαι ότι θα υποφέρουν και αυτοί, αλλά αυτοί άμα φυλάξουν την πίστη τους και την αγάπη τους προς τον Θεό, ο Θεός δεν θα τους αφήσει και ολίγα παιδευθέντες μεγάλα ευεργετηθήσονται – οι άλλοι όμως θα παιδευθούν και εδώ και θα παραπεμφθούν στο πυρ το εξώτερον. Αυτά είναι τα χάλια μας..

ΓΕΡΩΝ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΖΕΡΒΑΚΟΣ ΠΑΤΡΙΚΕΣ ΔΙΔΑΧΕΣ Η ΕΛΛΑΣ ΕΓΙΝΕ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΒΑΒΕΛ

 

Όπως στους οικοδομούντας τον Πύργο της Βαβέλ από υπερηφάνεια, οργίστηκε ο Θεός και παρεχώρησε την σύγχυση των γλωσσών, έτσι συμβαίνει και στο δυστυχισμένο έθνος μας και στην Εκκλησία. Κάθε ένας έχει δική του γλώσσα^. ο ένας δεν ακούει τον άλλον, και όσα είναι τα πάθη μας, τόσες είναι και οι γλώσσες μας. Όλοι ομιλούν κατά το ίδιο συμφέρον, κανείς για το κοινό όφελος^. γι’ αυτό γίνεται ταραχή και σύγχυση και κανένα καλόν. Κακό σημείο και τρανή απόδειξη, ότι η πίστη δεν ενεργείται με αγάπη. Το όνομα της Εκκλησίας είναι ενώσεως και συμφωνίας και όχι χωρισμού. Τί είναι, όμως, αυτόν τον καιρό η Εκκλησίας μας ; πυργοποιΐα ! Τί είναι η πίστη μας ; σύγχυση των γλωσσών……………!

 

ΠΗΓΗ : ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΦΙΛΟΘΕΟΥ ΖΕΡΒΑΚΟΥ, ΠΑΤΡΙΚΕΣ ΔΙΔΑΧΕΣ, εκδ. «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ», ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2018, σ. 7.

 

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΥΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΙΔΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΥΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
 

Η Αγία Τριάδα

Ο Θεός είναι Ένας, άναρχος, άπειρος και αΐδιος στην ουσία και τη φύση του. Όμως αυτός ο Ένας στην ουσία Θεός είναι τριαδικός, διακρίνεται σε τρεις υποστάσεις, σε τρία πρόσωπα: τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα.

 

Πρόκειται για μια από τις βασικότερες αλήθειες της πίστης μας, που μας αποκάλυψε ο ίδιος ο Θεός με απλότητα και σαφήνεια. Το δόγμα της τριαδικότητας του Θεού είναι αδύνατο να το διερευνήσουμε λογικά. Το βρίσκουμε διατυπωμένο με ποικίλους τρόπους στην αγία Γραφή. Στη μεν Παλαιά Διαθήκη με σαφείς υπαινιγμούς και προεικονίσεις, στη δε Καινή Διαθήκη ολοφάνερα όπως στη Βάπτιση του Χριστού, όπου ακούγεται η φωνή του Πατέρα και εμφανίζεται το Άγιο Πνεύμα σαν Περιστέρι, στην αρχιερατική προσευχή του Χριστού, όπου ο Χριστός λέει «εγώ ερωτήσω τον Πατέρα και άλλον Παράκλητον δώσει υμίν το Πνεύμα της αληθείας, ο παρά του Πατρός εκπορεύεται» (Ιω. 15,26) και στην τελευταία συνάντηση του με τους μαθητές του, όπου τους λέει: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. 28,18) κ.α.

 

Το καθένα από τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδας είναι ο όλος Θεός και όχι ένα μέρος του Θεού, όλες τις ιδιότητες που έχει ο Πατέρας τις έχει και ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα. Ωστόσο τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδας δε συγχέονται μεταξύ τους, αλλά ξεχωρίζουν από το ότι ο Πατέρας γεννά τον Υιό και εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα, ο Υιός γεννιέται από τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα.

 

 

ΤΑ ΙΔΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
 

Τα στοιχεία του Θεού είναι η μια ουσία, η τριαδικότητα και η πολυδυναμία. Η ουσία του Θεού είναι μία, γιατί ένας είναι ο Θεός. Είναι απόλυτα υπερβατική, ανεξερεύνητη και αδιάγνωστη. Είναι το μυστήριο του Θεού, απρόσιτο σε κάθε κτιστή οντότητα, ανθρώπους και αγγέλους. Μόνον ο άπειρος Θεός γιγνώσκει εαυτόν και κανένας άλλος. 

Οι υποστάσεις είναι τρόπος της αϊδίου υπάρξεως του ενός Θεού. Κάθε υπόσταση είναι φορέας ολόκληρης της ουσίας του Θεού, ώστε ουσιαστικά να μην υπάρχουν τρεις Θεοί, αλλά ένας. Τα πρόσωπα της Τριάδος είναι διακρίσεις οι οποίες ωστόσο δεν καταστρέφουν την ενότητα και απλότητα της θείας φύσεως.

Κάθε πρόσωπο στην Τριάδα έχει και το υποστατικό του ιδίωμα, το οποίο είναι αυστηρά προσωπικό, αμετάδοτο και ακοινώνητο, δηλαδή δεν μπορεί να μεταδοθεί στα δύο άλλα πρόσωπα της Αγίας Τριάδας.

 

Το υποστατικό ιδίωμα του Πατρός είναι το αγέννητο και άναρχο. Δεν έχει ούτε χρονική αρχή ούτε αρχή προελεύσεως. Είναι η πηγαία θεότης, από την οποία λαμβάνουν αϊδίως το είναι ο Υιός και το Πνεύμα το άγιο. Στο πρόσωπο του Πατρός στηρίζεται η μοναρχία (η μία αρχή) στην τριαδική θεότητα. Ό Πατήρ δεν είναι ανώτερος του Υιού και του αγίου Πνεύματος. Τα θεία πρόσωπα είναι ομοούσια, ισότιμα και ισοδύναμα μεταξύ τους.

 

Ο Υιός γεννάται αϊδίως από τον Πατέρα. Το υποστατικό του ιδίωμα είναι η γέννηση της οποίας τη φύση αγνοούμε. Από τη γέννηση αυτή πρέπει ν' απομακρυνθεί κάθε παράσταση φυσικής γεννήσεως, πράγμα ανήκουστο και βλάσφημο για την άϋλη φύση του Θεού. Και ενώ είναι άχρονος με τη χρονική αρχή της υποστάσεως του, η γέννηση του είναι αΐδια. Ό Υιός δεν υποτάσσεται στη βουλή του Πατρός, αλλά έχει την αυτήν ουσία, την αυτή τιμή και την αυτή δόξα με τον Γεννήτορα.

Την γέννηση του Υιού πρέπει να διαστείλουμε από την πρόοδο (= δημιουργία) των όντων από το Θεό. Ή πρώτη είναι πρόοδος αναγκαία στο Θεό. Αντίθετα τα κτίσματα είναι προϊόντα της δημιουργικής βουλής του Θεού. Αν θέλει ο Θεός υπάρχουν, αν όχι μένουν ανύπαρκτα. Αυτό δε συμβαίνει και με τον Υίόν, ο οποίος δεν είναι προϊόν της βουλής του Πατρός, αλλ' υπάρχει αναγκαίως στην αΐδια φύση του Γεννήτορα.

 

Το υποστατικό ιδίωμα του Πνεύματος είναι η εκπόρευση. Το Άγιο Πνεύμα υπάρχει, καθ' όσον εκπορεύεται εκ του Πατρός. Και η εκπόρευση είναι πρόοδος μυστηριακή, της οποίας τη φύση αγνοούμε. Και το Πνεύμα είναι ομοούσιο και ομόθρονο μαζί με τα δύο αλλά πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Επομένως δεν υποτάσσεται στον Πατέρα και τον Υιό, ούτε είναι κτίσμα του Πατρός. Το Πνεύμα καλείται άγιο, γιατί είναι η πηγή, το πλήρωμα και ο φορέας κάθε άλλης υπαρκτής αγιότητος. Καθαγιάζει το «εκ Πατρός δι' Υιού» έργο, συνάπτον με τη χάρη του τα λογικά όντα με το δημιουργό Θεό.

 

 

Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
 

Την ενότητα του Θεού στοιχειοθετούν οι λεγόμενες «ενώσεις» οι οποίες είναι: α) Η μία ουσία, ή οποία πληρούται απαράλλαχτα σε κάθε πρόσωπο της τριαδικής θεότητος, ώστε ν' αποκρούεται η ιδέα του τριθεϊσμού. β) η μία βουλή και ενέργεια, η οποία είναι κοινή σε όλα τα πρόσωπα της θεότητας και γ) η αγαπητική περιχώρηση των προσώπων, το ότι δηλαδή τα θεία πρόσωπα, αν και επί μέρους και ίδια, δεν αποχωρίζονται αλλήλων, αλλά το ένα ενοικεί στα άλλα με αγάπη, η οποία είναι ο σύνδεσμος της θεότητας. Όλα τα στοιχεία αυτά απεργάζονται τη θεότητα σε μία υπερφυσική ενότητα, η οποία αποκρούει κάθε ιδέα μονωτική και διασπαστική στο Θεό.

Την πολυδυναμία αφ' ετέρου του ενός Θεού συνθέτουν οι διακρίσεις πού υπάρχουν σ' αυτόν, οι οποίες είναι: α) η τριαδικότητα αυτού, το γεγονός δηλαδή ότι σ' αυτόν υπάρχουν τρία αδιαχώριστα και αδιαίρετα πρόσωπα, τρεις διακεκριμένες και αχώριστες υποστάσεις πού εξαίρουν τον προσωπικό χαρακτήρα του χριστιανικού Θεού και β) η πολλότητα των ενεργειών, των δυνάμεων εκείνων, πού δημιουργούν, ζωοποιούν και αγιάζουν τα κτιστά όντα.

 

Η πολυδυναμία, τέλος, αναφέρεται στην ύπαρξη πολ­λών ενεργειών στη μία αμέριστη και αδιαίρετη ουσία του Θεού. Οι ενέργειες είναι διακρίσεις θεοπρεπείς στη θεότητα. Δεν επιφέρουν μερισμό και κατατομή στη θεότητα, ούτε καταστρέφουν την απλότητα της άπειρης ουσίας του Θεού. Αν και δεν ταυτίζονται με τη θεία ουσία, διακρίνονται αυτής θεοπρεπώς, χωρίς να γνωρίζουμε σε τι συνίσταται η διάκριση αυτή, όπως δε γνωρίζουμε σε τι συνίσταται η διάκριση των θείων υποστάσεων.

Οι ενέργειες του Θεού είναι ο έμφυτος πλούτος της θεότητας, αΐδιες και άκτιστες. Μέσω αυτών κοινωνεί ο υπερβατικός Θεός με την εξωτερική κτίση. Είναι όμως διαφορετικές μεταξύ τους, πολλές τον αριθμό, ανάλογα με τις πολυποίκιλες σχέσεις της θεότητας με τον εξωτερικό φυσικό κόσμο. Δια των θείων ενεργειών κοινωνεί ο άνθρωπος με το Θεό, αγιάζεται και θεοποιείται. Οι θείες ενέργειες ταυτίζονται με τη χάρη του Θεού, με το άκτιστο Θαβώριο φως και με τη δόξα της αγίας Τριάδος.

Το δόγμα της μοναρχίας του Πατρός στη Θεότητα κατά τον άγιο Επιφάνιο Κύπρου

Διακόνου Επιφανίου Παπαντωνίου

Εισαγωγή

Τον Δ΄ αιώνα μετά το τέλος των διωγμών εμφανίστηκε η πρώτη μεγάλη δογματική απειλή για την επίσημη χριστιανική θρησκεία. Ήταν η διδασκαλία του Αρείου[1]. Το πρόβλημα που βασάνιζε τον Άρειο ήταν η αΐδια – αιώνια γέννηση του Θείου Λόγου. Δίδασκε ότι, ο Υιός δεν είναι κατά φύση και κατ’ ουσίαν αληθινός Θεός[2]. Δημιουργήθηκε από το Θεό – Πατέρα κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή «εν χρόνω»[3]. Για το λόγο αυτό δεν μπορούσε να χαρακτηρισθεί αγέννητος, ούτε μέρος αγεννήτου. Ήταν επομένως, ένα απλό κτίσμα του Θεού[4]. Ως κτίσμα λοιπόν, ο Υιός και ο Λόγος του Θεού δεν είναι συνάναρχος και συναΐδιος προς τον Πατέρα, αλλά δημιουργήθηκε αμέσως «θελήσει» του Πατρός, ενώ τα άλλα κτίσματα δημιουργήθηκαν από το Θεό δια μέσου του Υιού. Χαρακτηριστική φράση που συνόψιζε την αρειανική διδασκαλία για τον Υιό ήταν «ην ποτέ ότε ουκ ην».

Ο Άρειος υποστήριζε την απόλυτη μοναρχία της θεότητας και δεχόταν ένα Θεό αγέννητο και άναρχο. Επομένως, πριν από τη δημιουργία του Υιού ήταν απόλυτη η «μοναρχία» του μόνου αγέννητου και άναρχου Θεού, γι αυτό και ο μεν Θεός δεν ήταν Πατήρ, πριν να δημιουργήσει τον Υιό, και ο δε Υιός δεν υπήρχε πριν δημιουργηθεί από τον Πατέρα, «σύνες ότι η μονάς ην, η δυάς δε ουκ ην, πριν υπάρξη. Αυτίκα γουν Υιού μη όντος ο Πατήρ Θεός εστι»[5].

Για να αντιμετωπίσουν τις τριαδολογικές αιρέσεις και την προβληματική Τριαδολογία των τριών πρώτων αιώνων οι Πατέρες της Εκκλησίας, με πρώτο το Μ. Αθανάσιο, θα οδηγηθούν στη διάκριση μεταξύ Θεολογίας και Οικονομίας, της αΐδιας δηλ. ύπαρξης της Αγίας Τριάδος και των σχέσεών της καθ’ εαυτή, από την προς τον κόσμο και την ιστορία φανέρωσή της[6] .Εδώ, χρειάζεται να γίνει μια επισήμανση: όταν γίνεται λόγος για διάκριση μεταξύ «Θεολογικής» και «Οικονομικής» Τριάδας δεν πρόκειται για δύο «θεούς». Υπάρχει σαφή οριοθέτηση, αλλά και συνάφεια[7]. Επίσης, για να μπορέσει η χριστιανική πίστη να συγκεκριμενοποιηθεί και να ερμηνευθεί χρησιμοποιήθηκαν φιλοσοφικοί όροι, οι οποίοι έπρεπε να αποκτήσουν θεολογικό περιεχόμενο, ενίοτε δε και να εξαλειφθούν οι αιρετικές τους αποχρώσεις. Γι’ αυτό πολλές φορές, διαπιστώνουμε τη λελογισμένη χρήση των όρων αυτών και την επιφυλακτική στάση από την πλευρά των Πατέρων[8]. Η ορθή διατύπωση του Τριαδικού δόγματος υπηρετεί και μια άλλη ανάγκη: τη διαφύλαξη από τον κίνδυνο της νόθευσης και παραχάραξης και εν τέλει της φαλκίδευσης του σωτηριώδους μηνύματος της χριστιανικής πίστης, από τους αιρετικούς.

Με τη θεολογία του Μ. Αθανασίου και την καθοριστική συμβολή των Καππαδοκών Πατέρων[9], θα επιτευχθεί η διασάφηση και καθιέρωση από πλευράς ορθόδοξης θεολογίας, των όρων «ουσία» και «φύση», «πρόσωπο» και «υπόσταση». Κατά το Μ. Βασίλειο «ουσία» ή «φύση» σημαίνει αυτό που υπονοεί ο αριστοτελικός όρος «ουσία δευτέρα», δηλ. το «κοινόν είναι» το «γένος», ενώ «υπόσταση» αυτό που πλησιάζει περισσότερο εννοιολογικά στην αριστοτελική «πρώτη ουσία», δηλ. το ατομικό, το ιδιαίτερο. Ο Γρηγόριος Νύσσης θα οδηγηθεί σε μια απόλυτη και ξεκάθαρη διάκριση μεταξύ της μίας Ουσίας και των τριών υποστάσεων του Θεού, και τελικά, με την καίρια συμβολή του Γρηγορίου του Θεολόγου, θα γίνει η ταύτιση της «υπόστασης» με την έννοια του «προσώπου»[10]. Οι σχέσεις των τριών θείων προσώπων καθορίζονται από τις υποστατικές ή προσωπικές, τις ιδιάζουσες για καθεμία υπόσταση ιδιότητες, που είναι, σύμφωνα με την ορολογία του Γρηγορίου Θεολόγου, οι εξής: η αγεννησία του Πατρός, η γέννηση του Υιού και η εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος. Οι υποστατικές ιδιότητες είναι ακοινώνητες, μη-μετεχόμενες, διακεκριμένοι τρόποι ύπαρξης των τριών θείων Υποστάσεων, σε αντίθεση με την κοινή θεία Ουσία και τις ιδιότητές της, η οποία μετέχεται και κοινωνείται και στα τρία θεία πρόσωπα.

Ο Άγιος Επιφάνιος Κύπρου διακρατεί σταθερά την πίστη της Εκκλησίας και αναδεικνύεται όχι μόνο κραταιός υπέρμαχος αλλά και ακριβής ερμηνευτής της. Σε όλη την περί Τριάδας διδαχή του, προσπαθεί να κρατήσει ισορροπία, ώστε να αποφύγει τόσο την έξαρση της ενότητας της ουσίας σε βάρος της ιδιαιτερότητας των θείων υποστάσεων της Τριάδας, όσο και τον υπερτονισμό της ιδιαιτερότητας των συναποτελούντων την Τριάδα θείων προσώπων « επί ζημία» της ενότητας της θείας ουσίας. Το απόσταγμα αυτό της διδασκαλίας του, διατυπώνεται μέσα από την επιστολή του Κατά Σαβελλιανών[11]

Σε αρκετά σημεία ο άγιος, προσεγγίζει αλλά και συμφωνεί με τους καππαδόκες Πατέρες, ενώ όντας θαυμαστής του Μ. Αθανασίου, εντρυφά στη θεολογική σκέψη του πατρός αυτού αναφορικά με την ενότητα της ουσίας της Τριάδας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Μ. Αθανασίου, το οποίο παρακολουθεί και επεκτείνει ο άγιος Επιφάνιος. Παρομοιάζει ο Μ. Αθανάσιος τον Πατέρα με πηγή, τον Υιό με τον ποταμό και το Άγιο Πνεύμα με το νερό.
Το πρόσωπο του Θεού Πατρός, είναι η μοναδική πηγή και αιτία στη Θεότητα. Είναι η ρίζα από την οποία προέρχονται και εκπηγάζουν οι υποστάσεις του Υιού και Λόγου και του Αγίου Πνεύματος. Ο Υιός είναι «γεννητός εκ Πατρός» και το Άγιο Πνεύμα είναι το «προελθόν εκ του Πατρός»[12] Ο αγέννητος Πατήρ, ως πηγή αΐδια, γεννά αχρόνως και ανάρχως το Μονογενή Υιό και εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα «ανομβρητικώς», με τρόπο τέτοιο, ώστε να συνυπάρχουν και αυτός ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα ως πηγή εκ πηγής συναΐδια με τον Πατέρα και κατά ασύγκριτη έννοια δεν υπολείπονται από τον τέλειο Πατέρα.

Επιχειρώντας να προσψαύσει το άρρητο αυτό μυστήριο, ο άγιος καταφεύγει σ’ ένα ανανίχνευτο θεολογικό τρόπο. Ο Πατήρ λέει, είναι η προσωπική αρχή στην Τριάδα, γιατί αυτός ο Πατήρ είναι «η αυτή θεότης», γι’ αυτό και «εκ της αυτής θεότητος ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα»[13].  Αν ο Υιός και το Πνεύμα οφείλουν την ύπαρξη τους σε άλλη αρχή εκτός από τον Πατέρα, τότε εισάγουμε δύο αρχές στη Θεότητα[14] και επομένως αναπόφευκτα οδηγούμαστε στην παραδοχή ότι υπάρχει «πολυθεΐα εν Θεώ»[15]. Την έννοια της μοναρχίας θέλει ο Άγιος να οικοδομεί στο χωρίο του Προφήτου Ωσηέ 2,2 «Συνελεύσεται ο οίκος Ιούδα και ο οίκος Ισραήλ, και θήσονται εαυτοίς αρχήν μίαν». Η έννοια της μοναρχίας του Πατρός, ως αιτίας των δύο άλλων θείων προσώπων, λειτουργεί συγχρόνως και ως εγγύηση της ενότητας της ουσίας του Θεού. Κατά τον Άγιο Επιφάνιο λοιπόν ο Πατήρ «ούτε θέλων… ούτε μη θέλων», εγέννησε τον Υιό, αλλά τον γεννά <εν υπερβολή φύσεως>, επειδή «υπερβαίνει η θεία φύσις βουλήν και ούχ υποπίπτει χρόνω, ούτε ανάγκη άγεται»[16]. Κατ’ ανάλογη κίνηση από τη φύση του Πατρός προήλθε ή εξήλθε και το Πνεύμα το Άγιο, «ει και ου γεγέννηται». Ο Υιός και το Πνεύμα λοιπόν, δεν υπολείπονται της μόνης αρχής (της υπόστασης δηλ. του Πατρός) από την οποία προέρχονται, αλλά υπάρχουν ως ισότιμα πρόσωπα με τον Πατέρα «εν τη θεότητι»[17]. Η ουσία της Θεότητας είναι μία, γιατί μία είναι η αιτία και η ρίζα, ο Πατήρ, ο οποίος δεν έχει το είναι «ετέρωθεν», αλλά είναι ο ίδιος «αυτοθεότης»[18]. Τα πρόσωπα της Τριάδας λοιπόν, ως ομόθεα είναι συγχρόνως και τέλεια’ όπως τέλειος είναι ο Πατήρ, από τον οποίο γεννάται ο Υιός και προέρχεται το Πνεύμα, κατά τον ίδιο τρόπο, τέλειος είναι και ο Υιός, όπως τέλειο είναι και το Άγιο Πνεύμα.

Στερεά προσηλωμένος στη μοναρχία του Πατρός, όπως και οι Έλληνες Πατέρες, ο Άγιος Επιφάνιος διδάσκει ότι ο Πατήρ είναι η αρχή και η πηγή του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Το πρόσωπο του Πατρός είναι συγχρόνως και η κεφαλή του Υιού και του Αγίου Πνεύματος[19], όχι υπό την έννοια της εξουσίας αλλά της αΐδιας «εν ομοτιμία άρρητης προαγωγής, εξάρτησης, αναφοράς αλλά και συγκεφαλαίωσης της Τριάδας. Αυτή η θεοπρεπής τάξη, η οποία συμπρέπει στην Αγία Τριάδα, είναι κατά τον Άγιο Πατέρα, το κορύφωμα της πίστης μας, ώστε να μας προτρέπει να ομολογούμε ότι υπάρχει «η μία Τριάς εν μονάδι και (εννοεί η) μία θεότης εν Τριάδι».

Οι T.F. Torrance και G.L Prestige, μελετώντας από λανθασμένη σκοπιά τη διδασκαλία του Αγίου και επηρεασμένοι από τις περί μοναρχίας αντιλήψεις των δυτικών τις οποίες προσπαθούν να αποδώσουν σε ανατολικούς πατέρες,  καταλήγουν έτσι να υποστηρίξουν πως ο Άγιος θεωρεί ολόκληρη την Τριάδα και όχι μόνο τον Πατέρα ως αρχή της μοναρχίας στη Θεότητα.[20] Η συνεξάρτηση όμως των κειμένων του Αγίου και η διδαχή του για τη μοναρχία του Πατρός, σε συνάρτηση ιδιαίτερα με τα αΐδια υπαρκτικά ιδιώματα των άλλων δύο θείων προσώπων της Τριάδας, δεν αφήνουν περιθώρια και καμιά αμφιβολία ή ασάφεια ως προς την έννοια με την οποία αντιλαμβάνεται ο άγιος Επιφάνιος την τριαδική μοναρχία.

Ο Άγιος Επιφάνιος λοιπόν, όχι μόνο αποκλείει τη διαίρεση στην Τριάδα ή την υποβίβαση οποιουδήποτε προσώπου, αλλ’ αποτρέπει και τη συναλοιφή ή σύγχυση των προσώπων. Διακηρύττει ευδιάκριτα από τη μια το ενυπόστατο και αΐδιο και γνήσιο των προσώπων και από την άλλη υπογραμμίζει το απλό και ενιαίο της θείας ουσίας. «το Θεός (υπάρχει εννοεί) εν Πατρί, το Θεός εν Υιώ (το Θεός) εν αγίω Πνεύματι». Όλη η θεία ουσία υπάρχει ξεχωριστά σε κάθε πρόσωπο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουμε τρεις θεούς, γιατί όπως συνεχίζει ο άγιος «δια των τριών ονομάτων η μία θεότης Πατρός και Υιού και αγίου Πνεύματος [σημαίνεται].

Η στερεή αντίληψη του Αγίου Επιφανίου περί της μοναρχίας του Πατρός και της άρρητης προβολής εκ του προσώπου του, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, διασκεδάζει και αναιρεί, οποιαδήποτε υπόνοια διαρχίας στη θεότητα, γεγονός το οποίο συνεπιφέρει και την πρόκληση αντιπαλότητας μεταξύ των θείων προσώπων και διασπά την ενότητα της κοινής ουσίας τους. Ταυτόχρονα, το δόγμα της μοναρχίας του Πατρός διασφαλίζει την ισοτιμία των προσώπων, ακυρώνοντας κάθε κακόνοια διαβάθμισης ή αξιολογικής αρίθμησης τους και διακρατεί την κοινωνικότητα μέσα στη ζωή της Αγίας Τριάδας.

---

[1] «Ο Άρειος επηρεάστηκε σταθερά από τον ιουδαϊκό μονοθεϊσμό, τη φιλοσοφική αντίληψη περί απόλυτης υπερβατικότητας και περί ακινήτου του Θεού, από τις κοσμολογικές δυαλιστικές αντιλήψεις και προπαντός από τη διδασκαλία του Φιλωνα περί του κτιστού Λογου, δια του οποίου ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο», Σ. Παπαδοπούλου, Πατρολογία Β´,  Αθήνα, 1990, σ. 114.

[2] Αθανασίου Αλεξανδρείας, Κατά Αρειανών,  PG 26, 21ΑB: ««Ην γαρ», φησί, «μόνος ο Θεός, και ούπω ην ο Λογος και η σοφία. Είτα θελήσας ημάς δημιουργήσαι, τότε δη πεποίηκεν ένα τινά, και ωνόμασεν αυτόν Λογον, και Σοφίαν και Υιόν, ίνα ημάς δι̉ αυτού δημιουργήση»».

[3] Αυτόθι, PG 26, 21B, 24Α.

[4] του ιδίου, Περί τής εν Νικαία Συνόδου,  PG 25, 461D-464A, 468AB): «Ὅτι δὲ οὐ ποίημα οὐδὲ κτίσμα ὁ τοῦ θεοῦ λόγος, ἀλλὰ ἴδιον τῆς τοῦ πατρὸς οὐσίας γέννημα ἀδιαίρετόν ἐστιν».

[5] του ιδίου, Περί τών γενομένων εν τη Αριμινίω τής Ιταλίας καί εν Σελευκεία τήςΙσαυρίας Συνόδων, PG 26, 688B

[6] Βλ., Φλωρόφσκυ Γ., Θέματα ορθοδόξου θεολογίας2 , μτφ. Στ. Παπαλεξανδρόπουλος (εκδ. Άρτος Ζωής, Αθήνα 1989) σ.σ.18-22

[7] Βλ., Ματσούκας Ν., Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β2 ,(εκδ. Π. Πουρναράς, Θεσ/νίκη 2007) σ.89

[8] Βλ., στο ίδιο, σ.σ. 83-87 μαζί με τις υποσημειώσεις

[9] Βλ.,στο ίδιο, σ.σ. 89-90

[10] Βλ., π. Λουδοβίκος Ν., “Περί Θεού”, Πίστη και βίωμα της Ορθοδοξίας. Δόγμα, Πνευματικότητα και Ήθος της Ορθοδοξίας,, τ. Α΄, επιμέλεια έκδοσης Γουνελάς Σ., εκδ. Ε.Α.Π., Πάτρα 2002, σελ. 47-49

[11] Βλ. Πανάριον, PG 1053BCD

[12] Βλ. Πανάριον PG42, 497C

[13] Βλ. Πανάριον PG42, 496D

[14] Βλ. Πανάριον PG42, 25BC

[15] Βλ. Αγκυρωτός 6, PG43, 25BC

[16] Βλ. Αγκυρωτός 52, PG42, 316AB

[17] Βλ. Πανάριον 70, 8,  PG42, 352D

[18] Βλ. Πανάριον 74, 11,  PG42, 496D

[19] Μ. Αθανασίου, Κατά Αρειανών 4,1 PG 26, 688B. Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος 20,7, PG35. 1073Α

[20] Βλ. T.F Torrance, The Trinitarian Faith, Edinburgh 1988 σ. 329 «He held the whole Trinity, and not just the Father, to be the principle of the oneness of the Godhead».