«Θα πήγαινα να παραδοθώ στη Χάγη» Του ανταποκριτή του BBC στο Μαυροβούνιο, Νικ Χόουτον

 

Αν και καταζητείται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία, ο Ράντοβαν Κάρατζιτς παραμένει ασύλληπτος επί σχεδόν μία δεκαετία. Τώρα, ένα ανώτερο στέλεχος της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος Ράντοβιτς, τον καλεί να παραδοθεί.

Προσπαθούσα να διαβάσω τα μάτια του Αμφιλόχιου Ράντοβιτς, τα βαθιά καστανά του μάτια.

Τι σκεφτόταν; Τι ήξερε; Γιατί μου τά ’λεγε ολ’αυτά;

Ήταν η πρώτη συνέντευξη που έδιδε στα διεθνή μέσα ενημέρωσης τα τελευταία 10 χρόνια.

Όπως ήταν φυσικό, ήταν προσεκτικός: μιλούσε για ένα θέμα εξαιρετικά λεπτό—για τον πλέον καταζητούμενο άνθρωπο στην Ευρώπη.

«Πολύ κοντά»

Κάποιος με άριστες επαφές είχε κανονίσει τη συνέντευξη, σε ένα από τα απομεμακρυσμένα μοναστήρια που υπάρχουν στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία του Μαυροβουνίου.

Θα μιλούσα με ένα από τα πιο ανώτερα μέλη της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στο Μαυροβούνιο.

Ορισμένοι πιστεύουν πως ο ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος Ράντοβιτς θα είναι ο επόμενος προκαθήμενος της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Έχει ο ίδιος άριστες επαφές: η εξαδέλφη του είναι σύζυγος του πρωθυπουργού της Σερβίας.

Ο μητροπολίτης είχε επίσης στενές επαφές και με τον πρώην ηγέτη των Σέρβων της Βοσνίας, Ράντοβαν Κάρατζιτς.

Ο κ. Κάρατζιτς καταζητείται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τα Εγκλήματα στην Πρώην Γιουγκοσλαβία με την κατηγορία της γενοκτονίας—για το ρόλο που έπαιξε κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Βοσνία. Παραμένει ασύλληπτος τα τελευταία οκτώ χρόνια.

Ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος ήταν ανέκαθεν κοντά στην οικογένεια Κάρατζιτς: δικό του ήταν το κήρυγμα που ακούστηκε στην κηδεία της μητέρας του κ. Κάρατζιτς, Γιοβάνκα, πριν από μήνες.

Ήμουν εκεί κι άκουσα τον Αμφιλόχιο να συγκρίνει τη Γιοβάνκα με τις μανάδες Σέρβων ηρώων του παρελθόντος.

Αλλά, όπως φημολογείται, οι σχέσεις του είναι ακόμη πιο στενές: ο Αμφιλόχιος και η Εκκλησία του έχουν κατηγορηθεί πως παρέχουν άσυλο στον κ. Κάρατζιτς.

Βοήθεια

Καθήσαμε στον κήπο της μονής με ένα μικρό τραπέζι απέντι μας. Κάποιος έφερε ένα μικρό πιάτο με ψωμί.

Μοναχές μάς έφεραν κονιάκ και καφέ. Ένας άλλος μοναχός βιντεοσκοπούσε τη συνομιλία μας.

«Για το προσωπικό αρχείο του μητροπολίτη» μού είπαν.

Ήρθαμε στις ερωτήσεις.

Προστατεύει η Εκκλησία του τον Ράντοβαν Κάρατζιτς. Κατηγορηματικό όχι.

Πότε είδε για τελευταία φορά τον κ. Κάρατζιτς; Πριν από 10 χρόνια.

Θα βοηθούσε τον κ. Κάρατζιτς αν του το ζητούσε; Θα βοηθούσε όποιον χρειαζόταν βοήθεια.

Ευθύνες

Κάποια στιγμή του ζήτησα να ξεχάσει πως είναι κληρικός και να κάνει τον ... δημοσιογράφο.

Γέλασε. Γέλασαν όλοι—κι ο μοναχός που βιντεοσκοπούσε τη συνομιλία μας.

Φανταστείτε πως είστε δημοσιογράφος και μπορείτε να κάνετε στον Ράντοβαν Κάρατζιτς μια ερώτηση. Τι θα τον ρωτούσατε;

Ο μητροπολίτης κοίταξε μπροστά. Μικρή παύση. Χαμογέλασε. «Θα τον ρωτούσα αν προτιμά να ζει σε μια τρύπα, σαν ένα κυνηγημένο ζώο, ή αν προτιμά να πάει στη Χάγη και να παραδοθεί.»

Είπε και κάτι άλλο ο μητροπολίτης.

«Όπως δεν θέλω κανένας να μου επιβάλει τη δική του θέληση, έτσι κι εγώ δεν θέλω να επιβάλω τη δική μου στον κ. Κάρατζιτς» μού είπε.

«Αλλά αν ήμουν στη θέση του, θα πήγαινα στη Χάγη. Θα περίμενα να πάρει τη σωστή απόφαση. Να αναλάβει την ευθύνη.»

Τηλεοπτική έκκληση

Αυτό με εξέπληξε.

Ένας παραδοσιακά στενός σύμμαχος της οικογενείας Κάρατζιτς, κάποιος που είχε μάλιστα κατηγορηθεί πως τον προστάτευε, λέει τώρα πως αν ήταν στη θέση του, θα πήγαινε στη Χάγη.

Σημάδι ίσως αυτό πως αλλάζουν τα πράγματα στα Βαλκάνια, όσον αφορά το μέλλον του Ράντοβαν Κάρατζιτς.

Τον περασμένο μήνα, η σύζυγος του, με δάκρυα στα μάτια, απηύθυνε από τη βοσνιακή τηλεόραση έκκληση στον Κάρατζιτς να παραδοθεί για το καλό της οικογένειας.

Πρωτάκουστα λόγια από τον στενότερο και πιο πιστό του σύμμαχο.

Οι φωνές αυτές είναι πανίσχυρες στον κόσμο του κ. Κάρατζιτς. Το ερώτημα είναι αν είναι αρκετά δυνατές για να τις ακούσει.

«Αρνήσεις»

Πηγές προσκείμενες στην κυβέρνηση του Μαυροβουνίου υποστηρίζουν πως πράκτορες των δυτικών μυστικών υπηρεσιών βρίσκονται στο έδαφος της χώρας και προσπαθούν να προσδιορίσουν με ακρίβεια το σημείο όπου κρύβεται ο πρώην ηγέτης των Σέρβων της Βοσνίας. Κι ενδεχομένως, τότε, να έλθουν σε κάποια συμφωνία για την παράδοσή του.

Κάτι γίνεται, απ’ό,τι φαίνεται.

Αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα.

Αν βρεθεί τελικά πως ο κ. Κάρατζιτς κρυβόταν στο Μαυροβούνιο, κάτι τέτοιο θα φέρει σε μεγάλη αμηχανία και την Εκκλησία, και την κυβέρνηση και τις δυνάμεις ασφαλείας. Ιδιαίτερα μετά τις επίμονες αρνήσεις όλων των τελευταίων ετών.

Κεφάλια θα πρέπει να πέσουν.

Ορισμένοι πιστεύουν πως θα ήταν ίσως καλύτερα, αν βρεθεί ο κ. Κάρατζιτς, να βρεθεί νεκρός και όχι ζωντανός.